almaya alıştığınızda, emir almaya da alıştığınız nesne.
mesela gus firing, narkotik şubeye düzenli olarak bağış yaptığı için herkes "gus mı? yok ebesinin..." deyip geçiştiriyordu mevzuyu. sonra adamı harcadılar... hatta ekşi sözlük'teki anglachelm'in daha bu dizi yayınlanmadan evvelki bir anısında da jandarma'nın neden köylüden bağış almadığı anlatılıyordu.
işte bu sebepten ötürü birisinden borç alacağıma gider bankadan borç alırım. en azından kuruma karşı bir borcunuz oluyor, kişiye değil.
O kadar garip ki.. gelişmiş bir grup primat "Hadi doğadan topladıklarımızı ya öldürdüklerimizi bir şeyler karşılığında verelim. " diye başlayan yolculuk sonrasında tamamen hayali, gerçekte bir maden ürününden ortaya çıkan bir şeye kıymet verme noktasına gelmiş, günümüzde de artık fiziksel varlığı bile olmasın, sanal bitler olsun bunlar noktasına varmış.
Bu bokun neredeyse hiçbir açamayacağı kapı yok. Onur gurur falan hikaye, çok çok az insanda gerçek anlamda vazgeçmedikleri bir onur var.
Diyorlar ya hani "Herkesin bir fiyatı vardır. " diye. Vallahi öyle. Bir tane film vardı hatta bir çift bir balo ya da toplu yemek yenilen bir organizasyonda bir zenginle tanışıyorlardı. Zengin adam da adama karısıyla birlikte olma karşılığında epey uçuk bir rakam söylüyordu. Önce "Asla olmaz. " tavrında olan herif zamanla bunu düşünür hale gelirdi.
Gerçekten yapmam dediğiniz birçok şeyi yaptırabilir bu şey. Sek erkeğim gaylerden nefret ediyorum diyen adama birkaç milyon dolara tek gecelik homoseksüel anal seks teklif et ciddi ciddi, bak bakayım direkt "Ya bir siktir git birader. " diyebiliyor mu.
Bu olduğu zamanda hayatta her alanda ilerlemeniz böyle beş altı sıfır önde oluyor. Yoksa ya da azsa istediğiniz kadar çabalayın, bir şans tesadüf ya da mucize ya da risk alıp büyük işlere girme veyahut gayrimeşrudan parayı vurmak dışında hep kendini gerçekleştirme anlamında eksik kalacaksınız.
Isterseniz altı dil öğrenin, dört beş kodlama dili öğrenin. Maksimum bunları değerlendireceğiniz safe işlerin bir limiti var.
Ama öteki yandan şanslı doğan pezevengin teki senin 30lu yaşlarında ancak varabildiğin noktayı çerez parası olarak görebiliyor.
Ve çok komik bir şey var bizim ülkede denk geldiğim. Kimse asla zengin olduğunu kabul etmiyor amk. Bana göre zenginsin işte diyorsun sen çok kötü durumdasın yoksa sürünüyoruza bağlıyor. Ulen bakıyorum sonra sosyal medyasına dünyanın her yerini gezmiş, full yazlık yerlerde fotolar, sürekli mekanlarda her gün story atıyor.
Bugün kulaklarımla işittim. Oteli olan çocuk "Zengin değiliz ki AMK. " minvalinde bir cümle kurdu altında 1 milyona yakın arabasıyla giderken.
Koçlara sorsan onlar bile kabul etmeyecek herhalde. Cem Yılmaz son gösterisinde ve bazı programlarda sıklıkla tekrar etmişti "Ben zengin değilim varlıklı da değilim, ben işçiyim. " diye.
Artık taşak geçiyorlar ben öyle düşünüyorum sanırım. Çok çalışınca kendini işçiden sanıyor garibim. Beyaz yakalılarda da var bu ağlama.
"Uff yaa beyaz yakalı diye iyiyiz sanıyorsunuz ama patron sikiyor. " diye ağlayanlar vardı bir belgeselde YouTube'da.
Bunları maden ocağında, fırına un çuvalı taşırken, inşaatta kalıp yaparken, sırtında yükle hamallık yaparken sikeceksin.
Zaten kendi aralarındaki sohbetlerde her zaman küçümser ifade vardır ve karşısındaki kırılmasın diye eğer fakir ise, cümlelerini düzenlerler ama o kadar alışmamışlardır ki ve onlara normal gelen odur ki, kırıcı sözler, küçültücü ifadeler de kullanırlar ve farkında bile değillerdir.
Neyse çok ağladık yine gece gece. Kötü bir olay yaşamadım hayır aksine çok güzel bir gece geçirdim ama benim sorgulayan kafam susmuyor işte. Ondan bunlar.
bu mereti sırf şu videoları çeken insanlardan biri olmak için istiyorum. elbette bana getireceği lüks ve rahatlığı göz ardı edemem. ancak bu, çok başka bir his. bir yerlerde beni duyan birileri veya bir şey varsa, bana para versin.
başlangıçta başlı başına bir değerdir*, ardından o değeri temsil eden bir emanet seneti* halini almıştır. karşılıksız üretilmesi ile birlikte ise, temsil ettiği ekonomik ve maddi değerden tümüyle koparak, onu çıkaran devlete ve ekonomisine duyulan güveni temsil eden bir borçlanma ve/veya hisse senedi halini almıştır. para, değer demektir; değer ise değişken ve subjektif karakterli olup, artmaktan ziyade azalmaya meyillidir. dolayısı ile de; her para mutlak olarak değer kaybetmeye mahkumdur ama kullanıcıları her zaman -ve hatta çoğu zaman- için bu durumun farkına varmazlar.
genel kabul gören 'parayla mutluluğu satın alamazsınız.' inanışının aksine, bir başka görüş de şöyle der: 'parayla mutluluğu satın alamazsınız ama zamanı satın alabilirsiniz. parayla elde ettiğiniz bu zamanda da mutlu olacağınız şeyler yaparak, dolaylı da olsa mutluluğu parayla satın almış olursunuz.'
depo edilmiş emek. yeterli olmak koşulu ile kendisi ile alamayacağınız bir iki istisna dışında hiçbir şey yok. bu istisnalar da tıp'ın yeteri kadar gelişmemiş olmasından kaynaklı. bahsetmeye çalıştığım şey ölüm ve tedavisi olmayan hastalıklar. çevremdeki bütün uyuyan fakirler sanki anlaşmış gibi hep aynı şeyleri tekrarlayıp duruyor. "para ile mutluluğu satın alamazsın", "sağlığın olmadıktan sonra para ne işe yarar", "parası olanlar da mutlu değil bakma sen", "karakterin bozulacaksa para gelmesin bırak" vs.. bir kısmı yerine göre doğru kabul edilebilir. Ancak bu durum paranın satın alma gücünü, herkesin bir bedelinin olduğunu ve bedeli ödenmediği için herkesin kendini namuslu, karakterli sandığı gerçeğini değiştirmiyor ki. paraya tapan birisi asla olmadım. para benim için hep araçtı ve araç olmaya da devam etmesini istiyorum. İstiyorum diyorum çünkü paranın beni değiştirmeyeceğini garanti edemem. illegal bir iş için bir limitimin olduğunu bilmek ürkütücü ancak o limiti ödeyecek birisinin olmaması da güzel. yukarıda bahsettiğim fakir insanlarla bu konuda asla tartışmaya girmiyorum çünkü gerçeklerin eziciliği karşısında o kadar zayıflar ki onların o hassas kalplerini kırmak benim gibi limiti ödenmemiş karakterli ve namuslu insanlara yakışmaz.
başkenti, günümüzde manisa'nın salihli ilçesi sınırlarındaki sardes olan lidyalılar tarafından bulunan takas aracı. paranın icadından önce de, ticaret takas yöntemiyle yapılıyordu ancak lidyalılar parayı icat ederek, bu takas usulüne bir standardizasyon getirmişlerdir. öncesinde, 'ben iki teneke un vereyim, sen şu ayakkabıları ver.' , 'ben senin tarlanda bir gün çalışayım, sen beş tane karpuz ver.' biçiminde olan alış verişi, 'ben üç kilo et vereyim, sen iki birim para ver.'e dönüştürerek, ticaretin gelişmesini sağlamıştır.
parayı tek bir kelimeyle tarif etmek gerekirse, güven demek yeterli olur sanırım. zira, güven yoksa paranın da herhangi bir değeri yok demektir. tabii ki, kimileri 'ama efenim enflasyon, dış ödemeler dengesi, gayrisafi milli hasıla vs. vs.' diye itiraz edeceklerdir ama dediğim gibi, diğer bütün değişkenleri bir kenara bıraksak bile, parayı güvenden ayrı tanımlayamayız. şayet, bir otorite -ki bu otorite genellikle devletler olur ama illa devletler olacak diye bir şart da yok. günümüzde kripto para piyasaları buna örnek olabilir- parasını kullanıma soktuysa, her şeyden önce, o paranın piyasada bir değer ifade edebilmesi için (değerli madenlerden üretilen paraları bunun dışında tutuyorum. misal altın para.), o otoriteye güven duyulması esastır. otoriteye duyulan güven herhangi bir sebeple sarsıldıysa, o otoritenin parası da önce değer kaybetmeye, daha sonra da piyasada kullanımdan kalkmaya başlar. zira, kullanıcılar birikimlerini daha güvenli buldukları para birimi ya da emtiaya kaydırırlar.
Gözünün önünde duran yemeği yemene mani olan, aslında doğada (insanoğlu açlık yapmasa) herkese yetecek hatta artacak kadar yiyecek vs var iken, insanoğlunun kendi kıçından uydurduğu kurallar ile ona engel olmasıdır para.
dünyanın en pahalı şeylerinden biri. cidden çok pahalı bir meret. bunu almak için emek veriliyor, akıl harcanıyor, en kötüsü ömürden ömür veriliyor ve altı üstü takas yapmak için kullanılan bir kağıt parçası ki takas yapılacak şeylerde ömür sürdürmek için gereken şeyler. kısaca yaşamak için yaşamından kesme paradoksu.
bulgarlara ait bir söz sanırım; "bir sorunun varsa ve parayla çözemiyorsan tek çare var: daha çok para"
bu dünya düzeninde haksız sayılmayacak bir söz.
parayla satın alınamayacak nesnel hiç bir şey yoktur teoride, çünkü herkesin bir zaafı vardır. satılmaz ya da satmam denilen her şeyin karşılığı olarak zaaflara göre başka bir nesnellik verilebilir ve o nesnenin de bir para karşılığı olduğunu düşünürsek büyük bir daire sonucunda teorik olarak nesnel her şeyi parayla satın alınabilir.
üzerinde belirtilen değer kadar, verdiğiniz kişi üzerinde size karşı mal, hizmet, iş borcu oluşturan madeni, kağıt ya da sanal birimler bütünü.
paranın çalışma sistemini düşünelim, birine 50tl verip karşılığında 50tl değer biçilmiş bir hizmet/mal alırız, başta bu 50tl yi de para sahibine aynı şekilde 50tl değer biçilmiş bir hizmet/mal sağlayarak kazanırız. aslında herkes elindeki parayı çıkarıp, "işte bu parayı istiyorsan, bu paranın karşılığında bana hizmet/mal sağlayacaksın, borcunu ödediğinde bu borç seneti senin eline geçebilir" demektedir. elinde parayı tutan kişiye, hep o para miktarı kadar hizmet veya mal borçlanırız.
bu, paraya farklı bir yaklaşım olabilir. eskiden para, insanların varlıklarını simgelerken bu açıdan yaklaştığımızda insanların borcunu simgeleyen bir konsept haline gelir. insanlığın elinde tuttuğu toplam para miktarını düşünün, bunun elinizde olmayan kısmı sizin insanlığa olan borcunuzdur. insanlar doğduğunda bu borç ile doğarlar ve günümüz sisteminde de bu borcu ödemek uğruna hayatları boyunca çalışırlar. ne kadar paranız olsa da karşınıza biri çıkar ve elindeki parayla sizin ona o kadarlık bir hizmet borcunuzun olduğunu ve bunu mal veya iş olarak karşılamanız gerektiğini söyler. eğer elinizdeki paranın tükenmesini engellemek ve insanların size olan borcunu arttırmak istiyorsanız siz de bu teklifi kabul edersiniz, ki çalışmak dediğimiz eylem de budur aslında. bu fırından ekmek alırken de böyledir, interaktif sözlüklere girerken kullandığınız internet hizmetini alırken de böyledir. doğduğunuz andan beri tüm insanlığa borçlusunuzdur ve hayatınız boyunca çalışsanız da bu borcu ödemeniz mümkün değildir. bu açıdan yaklaşıldığında bu borç döngüsünü yok etmek için ya parayı tamamen yok etmek gerekir ya da tüm parayı tek bir elde toplamak gerekir, ki bu da tüm insanlığın tek bir insana borçlu olması anlamına gelir, insanlar o kişiden parayı alabilmek için çalıştıklarında ve borçlarını ödemeye başladıklarında o insan da elindeki gücü kaybetmeye başlayacak ve yine her şey baştaki haline dönecektir.
ve ne yazık ki, asla ödeyemeyeceğimiz borçlar altında doğduğumuz bu sistemde döktüğümüz her alın teri henüz doğmamış insanların borçları haline gelmeye devam edecektir.
İnsani motivasyon aracıdır. İnsanlara para vererek istediğinizi yaptırabilirsiniz ancak bir süre (!) geçici süreli bu teşvik insan psikolojisinde aldatmaya neden olur zaman ilerledikçe performansı ve memnuniyeti düşürür.
başlangıçta kıymetli madenler karşılığında verilen bir belge idi. bu belgeyi güvenilir kişi ve teşkilatlar düzenliyordu. zamanla kıymetli madenler karşılığı bu belgeyi düzenleme işini devletler devraldı. yani devletler, kendi kasasında sakladığı kıymetli madenlerin, çoğunlukla altının karşılığı olarak para bastı. birinci dünya savaşında ise bu düzen bozuldu. en son olarak, amerika'nın da doların arkasındaki kıymetli maden rezervlerini kaldırması ile dünyada dolaşan tüm para birimlerinin tek karşılığı o parayı basan devletin itibarı ve ekonomik gücü oldu.
şimdi, sen yasama, yargı ve yürütmeyi tek elde toplarsan, yani güçler ayrılığı ilkesini çiğnersen, bu senin ülkeni diğer ülkeler nezdinde daha az güvenilir hale getirir. çünkü sana yatırım yapacak olan potansiyel kaynak, tek el tarafından yönetilen bir sisteme güvenemez. haliyle böyle bir sistem, giderek itibarsızlaşır. elbette itibar kaybetmeye sebep olan diğer hadiseleri söylemiyorum şu an. ekonomik güç için ise bir şeyleri üretip dışarıya satmak gerekir. yani, cari açık vermemen, cari fazla yaratman gerekir. örneğin 50 yıl önce seninle aynı seviyede olan güney kore gibi bugün tüm dünyada peynir ekmek gibi satılan samsung gibi bir markaya sahip olman gibi. o tek ihracat kalemi bile senin cari açığını kapatabilir. ama kg birim değeri düşük ürünler satarak bunu kapatamazsın. yani adam 150 gramlık çoğunluğu plastik bir cihazın kilogramında 5000 euro kazanıyorken, sen kg değeri 5 euroya kumaş satarak rekabet edemezsin. neyse konu dağıldı.
özeti şu, bir ülkenin para biriminin değeri o ülkenin güvenirliği, itibarı ve ekonomik gücü ile ilgilidir. senin elinde hiçbiri yok ise trump tweet attı diye saçmalamanın manası yok. sen bunları sağla, trump götünü yırtsa da paran değer kaybetmez. nitekim değer kazanan dolar değil, değer kaybeden senin parandır.
paranız olunca kadınlar çevrenizde olur, yalan değil. ama sevgiyi para satın alsaydı şövalyelerin çocuklarını taşıyan kraliçeler olmazdı tarihte. bu da böyle bir gerçek.
kadınlar krallarla evlenir ama şövalyelere aşık olurlar.