Präsens: geniş zaman ve şimdiki zamandır.
Präteritum (imperfekt): geçmiş zamandıyr. (genellikle hikayelerde, yazı dilinde kullanılır)
Perfekt: geçmiş zamandır. (günlük konuşma dilinde kullanılır)
Plusquamperfekt: geçmiş bir zamandan daha geçmiş bir zamanın ifadesinde kullanılır. ingilizcedeki past perfect gibi düşünülebilir.
Futur i: gelecek zamandır.
futur ii: gelecekte tamamlanacağı düşünülen eylemlerin ifadesinde kullanılır.
kuralları önce aktiv, sonra passive göre "fragen" fiili üzerinden açıklamak gerekirse:
* *
Präsens: (aktiv)
ich -> frage
du -> fragst
er/sie/es -> fragt
wir -> fragen
ihr -> fragt
sie -> fragen
Präsens: (passiv)
ich -> werde gefragt
du -> wirst gefragt
er/sie/es -> wird gefragt
wir -> werden gefragt
ihr -> werdet gefragt
sie -> werden gefragt
takdir edersiniz ki aktiv Präsenste açıklanacak bir şey yoktur, şimdiki zamanda zaten fiilin en temel çekimleri vardır. şimdiki zamanın passivinde ise yardımcı fiil olarak werden çekimlenir ve fiilin üçüncü hali eklenir.
* *
präteritum (imperfekt) (aktiv):
ich -> fragte
du -> fragtest
er/sie/es -> fragte
wir -> fragten
ihr -> fragtet
sie -> fragen
präteritum (imperfekt) (passiv):
ich -> wurde gefragt
du -> wurdest gefragt
er/sie/es -> wurde gefragt
wir -> wurden gefragt
ihr -> wurdet gefragt
sie -> wurden gefragt
aktiv präteritumda fiilin ikinci hÂli kullanılırken, passiv präteritumda passiv Präsensteki werdenın yerini wurdenin alması haricinde bir değişiklik olmaz.
* *
perfekt (aktiv):
ich -> habe gefragt
du -> hast gefragt
er/sie/es -> hat gefragt
wir -> haben gefragt
ihr -> habt gefragt
sie -> haben gefragt
perfekt (passiv):
ich -> bin gefragt worden
du -> bist gefragt worden
er/sie/es -> ist gefragt worden
wir -> sind gefragt worden
ihr -> seid gefragt worden
sie -> sind gefragt worden
aktiv perfekt, ingilizceye benzer olarak haben fiili ve fiilin üçüncü hâli ile çekimlenir. passivinde ise çekimlenen yardımcı fiil seindır. üçüncü hÂl + worden değişmeden çekimlenen sein fiiline eşlik eder.
* *
Plusquamperfekt (aktiv):
ich -> hatte gefragt
du -> hattest gefragt
er/sie/es -> hatte gefragt
wir -> hatten gefragt
ihr -> hattet gefragt
sie -> hatten gefragt
Plusquamperfekt (passiv):
ich -> war gefragt worden
du -> warst gefragt worden
er/sie/es -> war gefragt worden
wir -> waren gefragt worden
ihr -> wart gefragt worden
sie -> waren gefragt worden
aktiv Plusquamperfektte, aktiv perfektteki haben yardımcı fiilinin yerini habenin Präteritumu hattenin alması haricinde bir değişiklik olmaz. benzer bir şekilde passivde de passiv perfektteki seinın yerini seinın Präteritumu alır.
* *
Futur i (aktiv):
ich -> werde fragen
du -> wirst fragen
er/sie/es -> wird fragen
wir -> werden fragen
ihr -> werdet fragen
sie -> werden fragen
Futur i (passiv):
ich -> werde gefragt werden
du -> wirst gefragt werden
er/sie/es -> wird gefragt werden
wir -> werden gefragt werden
ihr -> werdet gefragt werden
sie -> werden gefragt werden
aktiv futur i, en çok passiv präsense benzetilebilir. tek fark burada fiilin üçüncü hâlinin değil, mastar hâlinin werden yardımcı fiiline eşlik etmesidir. futur i passiv ise passiv präsensin sonuna werden eklemek kadar basittir.
* *
Futur ii (aktiv):
ich -> werde gefragt haben
du -> wirst gefragt haben
er/sie/es -> wird gefragt haben
wir -> werden gefragt haben
ihr -> werdet gefragt haben
sie -> werden gefragt haben
Futur ii (passiv):
ich -> werde gefragt worden sein
du -> wirst gefragt worden sein
er/sie/es -> wird gefragt worden sein
wir -> werden gefragt worden sein
ihr -> werdet gefragt worden sein
sie -> werden gefragt worden sein
aktivde de passivde de werden çekimleniyor, geri kalan kısımlar özneye/nesneye göre değişiklik göstermiyor.
* *
not: bu yazdıklarımı yardımcı fiili haben olan fragene göre çekimledim. şayet yardımcı fiili sein olan kommen gibi bir fiil seçseydim habenların yerini doğal olarak sein alacaktı.
şimdi bir adım öteye gidelim, diyelim ki cümlede müssen gibi bir modal fiil var. ne yapacağız bu müssen fiilini?
onu da gösterelim:
ak. präs:
ich muss die aufgabe machen.
pas. präs:
die aufgabe muss gemacht werden.
ak prät:
ich musste die aufgabe machen.
pas. prät:
die aufgabe musste gemacht werden.
ak. perf:
ich habe die aufgabe machen müssen.
pas. perf:
die aufgabe hat gemacht werden müssen.
ak. pl. perf:
ich hatte die aufgabe machen müssen.
pas. pl. perf:
die aufgabe hatte gemacht werden müssen.
ak. fut. i:
ich werde die aufgabe machen müssen.
pas. fut. i:
die aufgabe wird gemacht werden müssen.
ak fut. ii:
Ich werde die aufgabe machen müssen haben.
pas. fut. ii:
die aufgabe wird haben gemacht werden müssen.
şu son yazdığım futur ii'leri reelde zaten nadiren kullanmak zorunda kalacağınız için gözünüzün korkmasına pek gerek yok.
* *
düzensiz fiil çekimleri ile ilgili olarak ise her zaman olmasa da salladığınızda tutturma olasılığınızı yükseltebilecek olan bazı hackler var. bunlar gramer kitaplarında olan evrensel kurallar falan değiller. yine de yazmamın faydalı olacağını düşünüyorum.
"ie"li fiilerde, ikinci hâlin "o" ve üçüncü hâlin "ge" + "o" şeklinde değişimi:
ekim 2019'da taşındığım almanya'da şu ana kadar öğremeye çalıştığım dil. bu süre içerisinde günlük hayatta çokça almancaya maruz kaldım ama kendi tembelliğimden dolayı öğrenmeye ancak aralık 2019'dan sonra başlayabildim.
geç gittiğim için, okulun kendisine ait olan kursu kaçırdım ve kendi kendime çalışmaya başladım. bu süreçte sıkça kullandığım interaktif kaynaklardan bir kaçı şöyle:
rosetta stone: konuşma (yapay zeka yardımı ile aksanınızı gözle görülür biçimde düzeltiyor) ve duyma yetisi kazanmak için harika, ama çeviri özelliği eklenmeden önce gerçekten öğrenmek için biraz sıkıntılıydı. resimlerle anlatma özelliği güzel ancak bazen resimleri farklı yorumlayıp kelimeleri yanlış öğrenebiliyorsunuz.
deutsche welle: nicos weg gerçekten hikaye olarak çok güzel. gerçek insanlar konuştuğu için dinleme yetisini çok iyi geliştiriyor. ama sistemin altyapısı çok kullanıcı dostu değil bir süre sonra sıkılabiliyorsunuz. ayrıca konuşma yetisi için de interaktif uygulamalar içinde en kötüsü (kendinizin tekrar etmenizi ve değerlendirmenizi istiyor).
duolingo: duolingo sanırım dil öğrenme uygulamaları arasında kullanıcı sayısı olarak bir numara. çünkü inanılmaz bir forumu var. böylece duolingo ne kadar basit olsa bile, forumda ciddi bir bilgi birikimi var. ayrıca siz de buna katkı yapabiliyor ya da soru sorup cevaplarınızı alabiliyorsunuz. farklı cümleler kurmayı teşvik etmesi açısından, duolingo okuma ve yazma yetisi kazandırmada benim gönlümü kazanan uygulamadır. çünkü, duolingo farklı farklı çevirileri yıllar boyu kullanıcıları tarafından geliştirilmiş dağarcığı sayesinde kabul ediyor. ancak google translate'den hallice ses kayıtları dinleme yetisine sıfır katkı yapıyor.
memrise: ve gelelim son interaktif öğrenme uygulamasına. tekrar açısından memrise en iyisi. kelimeleri artık ezbere söyleyip yazana kadar size göstermeye devam ediyor. ayrıca, sık kullanılan kalıpları "learn with locals" ile yerlilere söyletmesi dinleme açısından onu en iyi uygulama yapıyor. ayrıca bu yerliler tek bir aksanla da konuşmuyor. almanya'nın dört bir yanından aksanlar duyabiliyorsunuz. cümle kurma konusunda duolingo kadar esnek davranmadığı için sınıfta kalıyor.
ben bu 4 uygulamayı 3 ay boyunca hayatıma entegre ederek, a2 seviyesine hiç zorlanmadan geldim. biliyorum çok fazla değil, ama acelem yoktu ve temellerimin sağlam olmasını istedim. son olarak dört uygulamanın bana göre en iyi yanlarını toplu olarak yazıp girdiye noktayı koymak istiyorum.
rosetta stone: konuşma ve dinleme deutsche welle: dinleme ve hikaye duolingo: forumu ve okuma-yazma memrise: dinleme ve kelime ezberleme
tarihi ms 765 civarlarında yazılan abrogans ile başlayan dil.
ayrıca martin luther'in incil çevirisi ile modern almanca dönemine girmiş, 1872'de standartlarına kavuşmuş, son olarak 1996 yılında reform geçirmiş dildir.
ikinci dünya savaşı sebebiyle dünya dili olma fırsatını kaçırmış dil.
zira amerikalılar arasında bile almanca bilmek ikinci dünya savaşı yıllarına kadar bir entelektüellik göstergesiydi. hatta zengin amerikalılar üniversite okumaya almanya'ya gidermiş. sonra da "ben üniversiteyi almanya'da okudum" diye hava atarlarmış.
ikinci dünya savaşı ile beraber hem adolf ismi yeryüzünden silindi (oysa çok karizma isimdir), hem de almanca insanların belleğinde faşistlerin dili olarak kaldı.
Edebiyatından, içinde devindiği kültürden bağımsız öğrenip konuşamayacağıma ikna olduğum dil.
Bir süredir şiddetli bir ilişkimiz var. Düzensiz fiilleri, tuhaf zaman çekimleri, dil yoran telaffuzları, tatlı artikelleriyle başımı döndürmeye devam ediyor. Nimos weg!
"bilsem söyler miydim gizli hislerimi? keşke görmeseydim gülen gözlerini. biliyorum fakat, sen de seviyorsun. anladım çapkınca naz ediyorsun." (bkz: papatya gibisin)
utanmasa "salı günü ninesini ziyarete giden kahverengi sepetli kırmızı başlıklı kız" şeklindeki tamlamayı bile tek kelime haline indirgeyecek olan dil.
japonca ile ilgili bir işiniz var karşınıza çıkabilen dil.
hatta pişmanlıklarımdan bir tanesi, japonolog olmak için epey bir dil öğrenmenin farkına çok geç varmam oldu diyebilirim. şimdilik açığı kapatmaya çalışıyorum ama her şey birbirine giriyor gerçekten. belki zamanla oturur ama.
siz siz olun japonolog olmak istiyorsanız almanca, isveççe, felemenkçe, fransızca, portekizce ve ispanyolca'yı mutlaka öğrenin. eğer feodal dönemle işiniz olmayacaksa portekizce ve ispanyolca'yı öğrenmeseniz de olur ama meiji ile beraber başlayan japonya ile işiniz olacaksa almanca, isveççe, fransızca cebinizde olsun.
bir de bu dil ile ilgili bir hocamın anısını aktarayım.
kendisi japonların türkiye'ye kurduğu bir fabrikada tercüman olarak çalışmış. fabrikada japonlar haricinde isveçliler de varmış. hocamın japonca harici bildiği diller ise liseden kalma ingilizce ve almanca.
bir gün önüne türkçe bir metin dayıyorlar ve japonca ve almanca'ya çevirmesini istiyorlar. tabii bir sürü teknik terim, malzeme ismi vs var. neyse ki isveçli elemanlardan birisi almanca biliyor.
hocam isveçliyi alıp depoya gidiyor ve malzemelerin hepsinin teker teker ismini soruyor. malzemelerin üstüne almanca ismini etiketliyor ve çantaya atıyor.
sonra japon elemanlardan birisine malzemelerin ismine soruyor. bu sayede malzemelerin japonca ismini öğreniyor.
bu şekilde türkçe metni, almanca ve japonca'ya çevirebiliyor.
bu olay gerçekleştiğinde daha türkiye'de internet yok onu da belirteyim.
1 sene yoğun hazırlık okuyup, sonrasında sadece teyzelerle konuşma seviyesinde takılı kaldım. Çok seviyorum bu dili. Temiz Almanca yani hochdeutsch , yüksek almanca kulağa gayet tatlı gelir . Gencoları ingilizce ile karıştırır, denglish diyorlar buna.
3 sene boyunca haftada iki saat dersini görüp ''ich möchte şiş köfte'' seviyesinden ötesine geçemediğim kulağa biraz kaba gelen hint-avrupa dil ailesinin üyesi.