büyük ekim devrimi'yle beraber modern dünyanın en önemli iki olayından biri. nam-ı diğer büyük fransız devrimi(fransız ihtilal-i kebiri). eşitlik, özgürlük ve kardeşlik kelimelerinin tüm dünyaya farklı bir bağlamda yayılmasını sağlayan devrim. jakoben, jironden, konvansiyon, direktuvar, terör gibi kelimeleri dünyaya armağan etti. sağcı ve solcu kavramları da vekillerin meclis kürsüsünün hangi tarafında oturduğuna göre tanımlandı.
aslında büyük fransız devrimi'ne tekil bir olaydan çok bir süreç olarak bakmak lazım. aydınlanma felsefesini kuran bütün düşünürler burjuvazinin temsilcisiydi. maddi üretim araçlarına sahip olan sınıf burjuvazi, zihinsel üretim araçlarının da sahibi olduğunu gösterdi. burjuvazi bu sayede kendi çıkarlarının tüm ulusun çıkarı olduğuna diğer sınıfları ve tabakaları ikna edebildi. devrimin fiili gücü külotsuzlar veya türkçeye muhteşem çevirisiye baldırıçıplaklardı. o dönemde aristokratlar ve onlara özenen burjuvalar( devrimin büyük evladı robespierre paradoksal bir biçimde, bir küçük burjuva olmasına rağmen külot giyiyor ve soyluluk özelliği olan "de" ekini adı ve soyadı arasına ekliyordu.) uzun çorap ve üzerine külot giyiyorlardı. pahalı kumaştan yapılan bu giysileri doğal olarak emekçiler giyemiyordu. onlar bizim bugün giydiğimiz gibi pantolon giyiyorlardı. bu nedenle onlara baldırıçıplak denildi. işte büyük fransız devriminin meydanlarda vücut bulmasını sağlayan bunlardı. tamamı işçiler, küçük zanaatkarlar ve yoksul köylülerden oluşuyorlardı. tabii o dönemde işçi ve zanaatkar ayrımının bugünkü kadar belirgin olmadığını aralarında geçişkenlikler bulunduğunu, işçi sınıfının "çocukluk dönemi"ni yaşadığını belirtmek gerek.
1789'dan 1792'ye kadar fransa anayasal monarşi olarak yönetildi. cumhuriyetin ilanı ve kralın idamı ise 1792 yılında gerçekleşti. devrim sayesinde yasama meclisi kurumsallaştı ve bugünkü anlamına kavuştu, feodalizm resmen kaldırıldı, laik bir düzenin temelleri atıldı, insan hakları evrensel bildirgesi ilan edildi, ülkede anayasacılık hareketleri başladı ve iktidardakilerin eğilimine göre on yılda dört anayasa yapıldı.
devrim'in en üst noktası, jakobenlerin iktidarda olduğu 1793-94 arası dönemde yaşandı. her devrim, büyük bir ileriye atılıştır. bu bir yıllık dönemde bir bağlamda dünya tarihinin gördüğü en cüretli hamleler yapıldı. katolik bir ülke olan fransa'da kiliseler kapatılarak mallarına el kondu, papazlar evlendirildi, dinsel kökenli olması nedeniyle ay isimleri değiştirildi. ay isimleri, buzlu, karlı, yağmurlu, rüzgarlı, hasat, meyve, çiçek gibi dünyevi kelimelerden türetildi. yedi günlük hafta on güne çıkarıldı. bu arada marx'ın fransız üçlemesinin ikinci kitabına konu olan louis bonapart'ın darbesi brumaire(puslu) ayında gerçekleşti. devrimin bu kadar ileri gitmesinden ürken burjuvazi kendi radikal temsilcilerini(robespierre, st. just vd.) ve partisini tasfiye ederek restorasyon sürecini başlattı. süreç bir kez başlayınca geriye gidiş durmadı. 1799'da fiilen kaldırılan cumhuriyet ,1804'te resmen imparatorluğa dönüştü.
büyük fransız devrimi tüm avrupa'da yaklaşık yüz yıl sürecek devrimci bir dönemi başlattı. fransa'da 1830, 1848 Şubat ve Haziran, 1871(paris komünü) devrimleri, tüm avrupa'da yaşanan 1848 devrimleri ve 1917 büyük ekim devrimi büyük fransız devriminin çocuğudur. bu uzun, zorlu ve kanlı devrimler çağı 1917'de kapandı. bu nedenle yaklaşık 120 yıl süren bu dönem, sovyet komünist yazar ehrenburg ve ingiliz marksist tarihçi hobsbawm tarafından uzun 19. yüzyıl olarak tanımlandı. gerçi onlar büyük ekim devrimi'nin yepyeni bir yüzyıl ve dünya başlattığını düşündüklerinden 1914'ü bitiş tarihi olarak alıyorlardı. ama olaylara ve olgulara retrospektif yaklaşınca çağın bitiş tarihini 1917 olarak vermek bana daha doğru geliyor.
Descartes, Montesquieu, Voltaire, Rousseau gibi Aydınlanma filozoflarının düşünceleri ile İngiliz Haklar Bildirgesi, Amerikan bağımsızlık bildirgesi gibi dışarıdan gelen etkiler, fransız devriminin düşünsel alt yapısını oluşturmuştur. Ayrıca dışarıda süren ve bitmek bilmeyen savaşlar ile nufusun artmasıyla oluşan ekonomik sıkıntılar ve monarşinin bu durumu pek takmamasıyla başlamış olup tüm dünyayı müthiş bir şekilde etkilemiştir. Fransız monarşisinin yıkılması bir domino etkisi yaratarak tüm monarşileri derinden etkilemiştir.
Fransız devrimi gerçekleştiği zaman, fransızca bilen / konuşan kişi sayısının toplam nüfusa oranı %9 olmakla beraber; anadil olarak italyanca konuşulmaktaydı.
Kaynak : alaeddin şenel, siyasal düşünceler tarihi.
fransız halkının mutlak monarşiye başkaldırısıdır. kanlı ihtilal olarak da adlandırılır. aslında sosyal bir akım olarak başlayan fransız ihtilali daha sonrasında halkın bilinçlenerek kralın emirlerini dinlememesi ve yönetimde söz sahibi olmayı amaçlamasıyla boyut değiştirmiş bir devrime dönüşmüştür.