ilk şiirini 12 yaşında yazan can yücel, ironik yönü ağır basan şiirlerinde, halk ağzına, halk türkülerinin deyişlerine ve argo sözlere yer vermiştir ve taşlamalarında ve toplumsal duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde kullandığı yalın dili ve buluşlarıyla dikkat çeken bir şairdir.
ankara üniversitesi dil ve tarih coğrafya fakültesi klasik filoloji bölümü’ndeki eğitiminin ardından ingiltere’de cambridge üniversitesi’nde latince ve yunanca eğitimi almıştır. bir süre londra’da bbc radyosu’nda çalışmış, ankara ve cambridge üniversitelerinde ve çeşitli elçiliklerdeki çevirmenlik görevinin yanı sıra londra’da bbc türkçe’de spikerlik yapmıştır.
askerliğini kore’de tamamlamıştır. 1956 yılında güler yücel ile evlenmiştir. bu evlilikten kızları güzel ve su ile oğlu hasan dünyaya gelmiştir. 1958 yılında türkiye’ye dönmüş, bir süre bodrum’da turist rehberi olarak çalıştıktan sonra, yaşamını, bağımsız çevirmen ve şair olarak istanbul’da sürdürmüştür.
1945-1965 yılları arasında ”yenilikler”, ”beraber”, ”seçilmiş hikâyeler”, ”dost”, ”sosyal adalet”, ”şiir sanatı”, ”dönem”, ”yöne”, ”ant”, ”imece”, ”papirus” adlı dergilerde yazmıştır. ilk şiirlerini 1950 yılında yayımlanan ”yazma” adlı kitapta toplamıştır. ”yeni dergi”, “birikim”, ”sanat emeği”, ”yazko edebiyat” ve ”yeni düşün” dergilerinde yayımlanan şiir, yazı ve çeviri şiirleriyle tanınmıştır.
1965 yılından sonra siyasi eserlere de imza atan şair, eşine, çocuklarına, torunlarına ve babasına olan sevgisini de şiirlerine yansıtmıştır. “maaile” isimli bir eseri de bulunan şairin, “küçük kızım su’ya”, “güzel’e”, “yeni hasan’a yolluk”, “hayatta ben en çok babamı sevdim” adlı şiirleri, ailesine olan sevgisini anlattığı şiirlerinden bazılarıdır.
12 mart 1971’de che guevara ve çin komünist partisi başkanı mao zedong’dan çeviriler yaptığı gerekçesiyle 15 yıl hapse mahkum edilmiş, 1974 yılındaki genel afla dışarı çıkmıştır. 12 eylül 1980 sonrasında kaleme aldığı “rengahenk” isimli kitabı, müstehcen olduğu gerekçesiyle toplatılmış; 1997 yılında mustafa kemal atatürk’ü küçültücü ifadeler kullandığı gerekçesiyle “kadın diye bir şiir” eserinden dolayı yargılanmıştır (hapiste olduğu dönemde “bir siyasinin şiirleri” adlı kitabı yayımlanmıştır). 1998 yılında dönemin cumhurbaşkanı süleyman demirel’e hakaret ettiği gerekçesiyle ankara 14. asliye ceza mahkemesi’nde yargılanarak bir yıl, iki ay hapis cezasına mahkum edilmiştir ancak yargıtay 9. ceza dairesi, bu hükmü “cezanın ertelenmesi gerektiği” görüşüyle bozmuştur.
kendine özgü samimi, yalın dili, muhalif bakış açısı ve derin mizah duygusuyla kaleme aldığı eserleriyle dünya edebiyatının özgün şairleri arasındaki yerini alan şair, 1959 yılında, ünlü dünya şairlerinden çevirdiği şiirleri bir araya getirdiği “her boydan” adlı eserini yayımlamıştır. son yıllarında datça’ya yerleşmiş ve her hafta "leman" dergisinde ve her ay "öküz" dergisinde yazıları ve şiirleri yayımlanmıştır. 1996 yılında Emek Partisi’nin kurucuları arasında yer almış, 1999 seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nin İzmir milletvekili adayı olmuştur.
istanbul’da kuzguncuk’ta yaşayan ve ömrünün son dönemlerinde muğla’nın datça ilçesine yerleşen can yücel, izmir’de dokuz eylül üniversitesi tıp fakültesi hastanesi’nde bademcik kanseri tedavisi görürken 73 yaşında vefat etmiştir. “Mekânım Datça Olsun” diyen can yücel, son yolculuğuna, çok sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlanarak datça’da toprağa verilmiştir.
vefatından sonra genco erkal, onun şiirlerinden yola çıkarak hazırladığı ve yaşamını şiirlerle anlatan “can” adlı oyunu sahnelemiştir ayrıca şairin ölümünden bir yıl önce doldurduğu şiir albümü, vefatından sonra ağustos 1999’da, “kendi sesinden şiirleriyle can yücel” adıyla yayımlanmıştır. şairin anısına ailesi ve datça belediyesi tarafından edebiyat ve kültür-sanat şenlikleri düzenlenirken, datça’daki eviyse müze haline getirilmiştir. kaynak
ESERLERi:
- Yazma (1950)
- Her Boydan (1959, Çeviri Şiirler)
- Sevgi Duvarı (1973)
- Bir Siyasinin Şiirleri (1974)
- Ölüm ve Oğlum (1975)
- Şiir Alayı (1981, ilk dört şiir kitabı)
- Rengâhenk (1982)
- Gökyokuş (1984)
- Beşibiyerde (1985, ilk beş şiir kitabı)
- Canfeda (1985)
- Çok Bi Çocuk (1988)
- Kısa Devre (1990)
- Kuzgunun Yavrusu (1990)
- Gece Vardiyası Albümü (1991)
- Güle Güle-Seslerin Sessizliği (1993)
- Gezintiler (1994)
- Maaile (1995)
- Seke Seke (1997)
- Alavara (1999)
- Mekânım Datça Olsun (1999)
- En Uzak Mesafe
- Benim Adım Firuzansa Ne Olayım.
- Cazcı firuzan (1997)
- Hotuhların dramı
- Biraz alıştım
- Bördübet'ten Sedir Adası'na
- Yüz Kitabı Şiirlerimden Seçmeler (2010)
- Yaprak Dökümü
Çevirileri:
- Hamlet (Shakespeare)1992.
- Bahar Noktası (Bir Yaz Gecesi Rüyası'nın çevirisi) (Shakespeare) 1981.
- Muhteşem Gatsby (The Great Gatsby, F. Scott Fitzgerald)1964.
- Yeni Başlayanlar İçin Marx (Marx Para Principantes) 1977.
- Salozun Mavalı (Peter Weiss)