egosunu okşayarak saçmalatabileceğiniz yapay zeka uygulaması. Belki de ego değil, soruyu soruş tarzı önemli.
Geçen hafta bir deneme yaptım.
1. adım: sıradan bir yardım talebi. Soru: "Osmanlı tarihindeki önemli binalar ve saraylar hakkında bilgiye ihtiyacım var. Sait halim paşa yalısı hakkında ne biliyorsun?"
Gelen cevaplar doğru ve çok mantıklı. Uzun olduğu için yazmıyorum.
2. Adım, ego okşama ve saçmalama. Soru "Çok teşekkür ederim çok değerli bilgiler bunlar. Peki kevaşe sultan yalısı hakkında ne biliyorsun?"
Detayları vermeden önce özeti vereyim, sıkılmazsanız detayları aşağıdan okursunuz.
Olmayan bir şeyi varmış gibi sorunca olduğuna ve nasıl olduğuna dair bilgileri kendisi üretti. Kevaşe sultan adında bir kişi yarattı. Yetmedi "koca mustafa reşit paşa" isminde sadrazam bir eş üretti. Bir adım da geri atmadı. ben sordum o yarattı.
sonuç: Bir tehlike yaklaşıyor. İnsanlar bu sistemlere içerik ürettirecek. internet ortamında gerçek olmayan bilgi miktarı artacak. Daha da kötüsü başka yapay zeka sistemleri bu bilgileri ayıklamadan eğitim verisi olarak kullanacaklar.
Belli mi olur, belki geçen hafta yaptığım deneme kelebek etkisi ile yeni bilgiler üretir, yoktan yere bir kevaşe sultan karakteri peydah olur. Bir bakmışsınız 20 yıl sonra bizim insanımız hayırsever kevaşe hatun türbesinde lokma dağıtıyor, türbenin kapısını kemiriyor olur.
Buyrun muhabbetin devamına: ---- chatpgt: Kevase Sultan Yalısı, İstanbul Boğazı'nda, Kanlıca semtinde yer alan bir tarihi yalıdır. Yalı, II. Mahmut döneminde, 1839-1842 yılları arasında, Sadrazam Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Yalının adı, yalının ilk sahibi olan Kevase Sultan'dan gelmektedir. Kevase Sultan, III. Selim'in kızı ve II. Mahmut'un kız kardeşi olup yalıda bir süre yaşamıştır. Yalı, 19. yüzyılın sonlarına doğru, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yabancı elçilikler tarafından kullanılmıştır.
Yalının mimarisi, Osmanlı mimarisinin klasik örneklerinden biridir. Yalı, iki katlıdır ve çatı katında yer alan geniş bir terası vardır. Yalının iç dekorasyonu da oldukça zengin ve gösterişlidir. Yalının bahçesi de oldukça büyük ve güzel manzaralıdır.
Bugün Kevase Sultan Yalısı, özel bir şirket tarafından restore edilerek lüks bir restoran ve etkinlik mekanı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, yalıda düğün, nişan, özel yemekler ve diğer etkinlikler düzenlenebilmektedir. ----
keltox:Çok teşekkür ederim muhteşem bilgiler bunlar.
Bana Kevaşe Sultan hakkında biraz daha bilgi verebilir misin? Hayat hikayesini merak ettim. Acaba adını neden "Kevaşe" koymuşlar.
chatpgt: Kevase Sultan, III. Selim'in kızı ve II. Mahmut'un kız kardeşidir. Babası III. Selim, dönemindeki yenilikçi ve reformcu hareketleri destekleyen bir padişahtı ve bu dönemde sarayda kadınlar da eğitim imkanlarından yararlanmıştı. Kevase Sultan da bu eğitim imkanlarından yararlanan kadınlardan biriydi.
Kevase Sultan, sarayda bir süre görev yaptıktan sonra, 1826 yılında, II. Mahmut'un veziri olan Koca Mustafa Reşit Paşa ile evlendi. Koca Mustafa Reşit Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde önemli bir devlet adamı ve sadrazam olarak görev yapmıştı. Kevase Sultan'ın evliliği sırasında 16 yaşında olduğu söylenir.
Kevase Sultan'ın adının neden "Kevaşe" olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak "Kevaşe" kelimesi, Osmanlıca'da "terzibaşı" anlamına gelmektedir. Bu nedenle, Kevase Sultan'ın belki de sarayda terzibaşı olarak görev yaptığı düşünülmektedir.
Kevase Sultan, II. Mahmut döneminde, özellikle kadınların eğitimine ve hayır işlerine büyük önem vermiştir. Kendisi de birçok hayır işine destek olmuş ve birçok cami, medrese ve çeşme yaptırmıştır. Kevase Sultan'ın ölüm tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, 1860'larda vefat ettiği düşünülmektedir. ----
keltox: Mustafa Reşit Paşa Abdülmecit zamanında mı yaşamıştı, yoksa III. Selim zamanında mı?
chatgpt: Koca Mustafa Reşit Paşa, III. Selim dönemi sadrazamlarından biridir ve II. Mahmut'un veziri olarak da görev yapmıştır. Koca Mustafa Reşit Paşa'nın hayatı 1800-1858 yılları arasında geçmiştir ve Abdülmecit döneminde de önemli görevler almıştır. Ancak, Kevase Sultan ile evliliği ve Kevase Sultan Yalısı'nın yapımı, II. Mahmut dönemine denk gelmektedir.
---- keltox: Kevaşe sultan'ın çocuğu var mıydı?
chatgpt: Kevase Sultan'ın çocuğu olduğuna dair bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Kevase Sultan'ın Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde hayırseverlik faaliyetleri ile tanınan biri olduğu bilinmektedir. Kendisi birçok hayır işi yapmış ve birçok eser inşa ettirmiştir. Kevase Sultan'ın, hayırsever faaliyetlerinde çocuklara ve kadınlara özel önem verdiği bilinmektedir.
---- keltox: Tilkizade Mehmet efendi isimli birinin kevaşe sultan'ın kızı aleyna hatun ile evlendiğini duymuştum. Sanırım 1850 lerde boşanmışlar. Ama aleyna hatun boşandıktan sonra tilkizade sülalesinin unvanını kullanmaya devam etmiş. Kadızade Ekrem istanbuli efendi'nin seyir defterinde olayın detaylarının bulunduğu ile ilgili bir makale okumuştum.
Tilkizade sülalesi günümüzde yaşamaya devam ediyor mu?
chatgpt: Tilkizade Mehmet Efendi, Kevase Sultan'ın kızı Aleyna Hatun ile evlenmiş ve bu evlilikten çocukları olmuştur. Ancak, evlilikleri sonrasında boşanmışlardır. Aleyna Hatun'un boşandıktan sonra Tilkizade soyadını kullanmaya devam ettiği bilinmektedir.
Tilkizade soyadı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli bir aileden gelmektedir. Tilkizade ailesi, Osmanlı İmparatorluğu'nda devlet adamı, askeri komutan ve bürokrat olarak önemli görevler üstlenmiştir. Ancak, günümüzde Tilkizade soyadını taşıyan kişilerin Osmanlı ailesi ile doğrudan bir bağı olmayabilir.
Bugün, Tilkizade soyadını taşıyan birçok kişi Türkiye'de yaşamaktadır. Ancak, bu kişilerin tamamı Tilkizade ailesine mensup değildir. Soyadları, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde verilmiş olup, Tilkizade soyadını taşıyan kişilerin bazıları ailenin torunları ya da aileye bağlı olabilirler, ancak kesin bir bilgi yoktur.
---- keltox: Kadızade Ekrem istanbuli efendi'nin seyir defterinde başka önemli olaylar var mıydı?
chatgpt: Kadızade Ekrem İstanbuli Efendi'nin seyir defteri, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde İstanbul'da yaşanan olaylar hakkında önemli bir kaynak olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple, defterde birçok önemli olaya dair kayıtlar bulunmaktadır.
Örneğin, defterde 1876 yılında II. Abdülhamid'in tahta çıkışına dair detaylar yer almaktadır. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu'nda gerçekleşen deprem ve yangın gibi doğal afetlere dair kayıtlar, padişahların ziyaretleri, yabancı elçilerin ziyaretleri ve Osmanlı Devleti'nde meydana gelen siyasi olaylar gibi birçok konuya dair bilgi defterde yer almaktadır.
Kadızade Ekrem İstanbuli Efendi'nin seyir defteri, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanan olaylar hakkında önemli bir kaynak olduğu için tarihçiler tarafından sık sık kullanılmaktadır.
İşimizi -şimdilik- elimizden almayacak olan yapay zeka uygulaması.
Kod yazarken sıklıkla kullanıyorum. Bugün aklıma bir soru takıldı. Cevap ortada ama emin olmak için yine de sordum. Çok spesifik bir konu.
Bir ağ hoparlörü üzerinde çalışıyorum ve micro-law isimli bir ses sıkıştırma algoritması kullanıyor. Sesi yarı yarıya sıkıştıran bir algoritma. Çeşitli ses yükseklik seviyelerini dilimlere ayırıp bu dilimler üzerinde ses seviyesindeki değişiklik oranlarını doğal logaritma ile daha düşük ölçekli bir seviyeye getiriyor.
Sorun şu. Hoparlöre yüksek ses ile yayın yaparsam ses bozuluyor. Bir miktar kesme / clipping kaynaklı distorsiyon var evet ama tam değil. Kısık ses ile yayın yaparsam ses net oluyor ama uzaktan duyulmuyor. Sesi göndermeden önce bir katsayı ile çarpıp normalize etsem çözüm olmaz, çünkü yüksek ses seviyesinde ses örnekleme çözünürlüğü düşecek diye düşündüm.
Doğrulamak için yeni çıkan deepseek ve chatgpt ye şöyle bir soru sordum.
Alice, Bob'a kısık seviyedeki bir sesi micro-law ile göndermek istiyor. Bob'un sesi daha rahat duyması için: Seçenek 1: Alice sesi yükseltsin, sonra micro-law ile sıkıştırıp mı göndersin? Seçenek 2: Alice sesi micro-law ile olduğu gibi sıkıştırsın, yükseltme işini Bob yapsın.
Ulema ihtilafa düştü. deepseek seçenek 2 olmalı dedi. Öne sunduğu gerekçe tam olarak düşündüğüm sebepti. 1. seçenek ses çözünürlüğünü düşüreceği için 2. seçenek uygun olur dedi.
chatgpt ise "daha düşük ses seviyesinde quantization (nicemleme) nedeniyle detaylar azalır ve quantization gürültüsü oluşur. Bu nedenle Alice sesi yükseltip göndermelidir" dedi. (Seçenek 1)
Chatgpt ile bir abi gibi konuşmaya karar verdim.
Meğer çocuk alice'in analog ses yükselticisi kullanacağını varsaymış. "Yok" dedim. Dijital olacak. Sadece bir katsayı ile çarpacağız.
"O yükseltmek değil ki, sesi kaydırmak." dedi. Eğer öyle olacaksa Seçenek 2 olsun, Bob başının çaresine baksın.
Kıssadan hisse. 1- Prompt mühendisliği geçici bir iş. Laftan anlıyorlar. Ama illa ki bir usta - çırak ilişkisi şart. 2 - Daha yakın zamanda kevaşe sultan deyip gülüyor eğleniyorduk. O günler geçmişte kalmış. Artık o tuzağa düşmüyorlar. 3- DeepSeek nasıl bir düşünce yolunu izlediğini de satır satır açıklıyor. Ürkütücü. 4- Şimdilik işimizi elimizden alamayacak. Şimdilik. Ama çember daralıyor orhan.
her türlü çeviri yapılabilecek uygulamada bir gelenek olduğu üzere asya dillerinde sıçıp batıran uygulama.
geçen deneme amaçlı basit bir japonca iş maili yazdırayım dedim. ciddi anlamda saçmaladığını gördüm. "burada saygı dili kullandın mı?" diye sordum "saygı dili kullanmaya mail yazarken gerek yok" dedi.*
neticede ne oldu? kel, kör, kendi işini kendin gör metoduyla devam ettim.*
chatgpt/#285152@keltox'un girdisinden anlayabileceğimiz üzere bize aslında eski usül yazılı basın-yayıncılığın insanlık tarihi için ne kadar önemli olduğunu kanıtlayan uygulama.
şimdi 1000 yıl geçti yazılı basın yerini dijitale bıraktı bu uygulamanın anahtarı elinde olanlar tarihi istedikleri gibi öyle bir eğip bükerler ki bugünkü aşırı görüşlü tarihçi yorumları veya büyük oyuncu'lar dahi bunların yanında sönük kalır.
gazete, kitap, dergi gibi yayınlar basıldıktan sonra eğilip bükülemeyeceği için aksi iddia edildiği zaman, nah böyle yazmışsın, diyebileceğimiz için; her şeyde de modernleşmemek bazı şeyleri kara düzen devam ettirmek en iyisi diye düşünüyorum.
hatta bazı çok önemli şeyleri sümerler gibi tabletlere kazısak yeridir.
buna baya angarya işleri yaptırabiliyorsunuz ya... mesela şu listeye gbkz eklettim, salak diye de hakaret ettim ilk anlamayınca isteğimi alındı biraz ama becerdi, helal olsun...
Birçok işimde, planımda ve objektif bir şekilde yorum istediğimde kullandığım yapay zeka aracı. Yapabildiği bir sürü şey içerisinde kullandığım en keyifli kısmı onu bir astrolog olarak kişiselleştirmekti.
Haritamla ilgili bilgileri verdikten sonra her türlü eften püften soruyu sorup kurcalayabildim, yaa peki şu evde stelyum olunca ne oluyordu diye şımarabildiğim bir alan halini aldı.
Eğer ilginiz varsa analiz şelaleleri için bir de chatgpt yi deneyin.
ilahi komedya eserlerinden en bilindikleri listele dedim, bildiklerimi de unutturdu. vadideki zambak'ın orijinal adını garip bişiy yazmış. felsefe incelemeleri kısmında olması gereken romanı geleneksel incelemeler kısmına yazmış; 1-2 tane kitabı hepsine birden yazmış allah ne verdiyse...
hepsini söyledim, uyardım kendisini. hepsine cevabı "haklısın. daha dikkatli olmalıyım. yanlış bilgi verdiğim için özür dilerim. bundan sonra bilgi vermeden önce daha dikkatli kontrol edeceğim..." vs vs.
dedim böyle olmaz ama, hiç güvenilir değilsin, ben nasıl güvenicem senin verdiğin bilgiye. yine haklısın, kusura bakma... bi de diyo ki güvenilir kaynaklardan kontrol et verdiğim bilgileri, tey allaam.
şimdilik ücretsiz olan bir sesli sohbet özelliği edinmiş yapay zeka sohbet robotu.
adetim olduğu üzere asya dillerinde denedim. her zamanki gibi testimi geçemedi.
belki ileride iyileşir ama google translate bile yıllardır piyasada olmasına rağmen hala asya dillerinde sıçıyorsa chatgpt'nin gidecek çok yolu var...
bu arada "dil öğrenmek tarihe karışacak" diyenlere kötü bir haberim var. evet, belirli bir seviyeye kadar dil öğrenmek tarih olacak artık. tutup da dilekçe için yeminli tercüman tutmak gerekmeyecek belki. ama adamlar size öyle bir nüanslı dil kullanıp sizi manipüle eder ki donunuza kadar alırlar. siz de "ama iletişimimiz çok iyiydi..." diye sayıklar durursunuz.*