kötülük problemine rağmen akıl ile temellendirilebilecek inançtır.
bu konuda kozmolojik delil, hassas ayarlar teorisi ve ontolojik delil gibi tezler ileri sürülmüştür. ben burada daha çok kötülük problemi üzerinden konuyu incelemek istiyorum.
ilk olarak, merhametli tanrının dünyadaki kötülüklere nasıl izin verebildiği kötülük problemi olarak isimlendirilen felsefi sorundur. teist filozofların bu sorunu çözüme kavuşturmak için verdiği cevapları sıralıyorum.
-kötülüklerin olmadığı bir dünyada özgür irade olmayacaktır. dolayısıyla tanrının kötülüklerin olmadığı bir dünya yaratması ancak özgür iradenin ortadan kaldırılması pahasına olabilirdi.
-dünyadaki kötülüklere tanrı değil, insanlar sebep olmaktadır. aslında tanrı, tam tersine, sonsuz merhametin kaynağı olarak bize ahlaki davranışı emreder. bu yüzden, insanların sebep olduğu kötülükleri her daim erdemli olmayı emreden tanrıya fatura etmek haksızlıktır.
-(insan dışı-deprem-fırtına vs. sebeplerden kaynaklanan kötülükler için) yaratılan dünya olası dünyalar arasında en iyisidir. örneğin kasırgaların sebep olduğu ölümleri düşünün. eğer kasırgaları yaratan doğa kuvvetleri olmasaydı, daha büyük doğal felaketler yaşanacak ve (kasırgaların olmadığı bir senaryoya göre) çok daha fazla insan ölecekti.
-hayatın kısalığı ve ahiret hayatının sonsuzluğu bir arada düşünüldüğünde bu dünyadaki acılar sonsuzluğun okyanusunda çok küçük damlalardır, çok büyütmemek gerekir. öte yandan bu dünyada tecrübe edilen acılar- hayata gelme ve yaratılma amacımızın birincil gayesi olan- erdemli olmaya katkıda bulunarak bizi daha güzel bir hayata hazırlar. çekilen kısa süreli acıların ödülü büyük olacaktır.
çok kabaca değindiğim bu tezlerin incelenmeye değer olduğunu düşünüyorum.