Ama bu kadardır, daha fazlası değil. Popüler kültür içinde kendine haksızca yer bulmuş, modernizmin altında kalması gerekirken zeytinyağı gibi üstte çıkmış koca bir yalan, şişirilmiş bir balondur.
kapitalizmin hiç sevmediği bir akımdır. tasarımda sade olmanın ötesinde, "gerçekten ihtiyaç duymadığın şeyleri hayatına sokma" felsefesiyle ilerler. ihtiyaç duymadığın şeyleri sana satmak ve bunları satın alabilmen için seni köleleştirmek isteyen bir sistemde fazla ömrü olabilecek bir anlayış değildi nitekim.
Sanatta nesnenin nesne olma özelliğini "gösterme" akımıdır. nesnenin çağrışımları, uyandırdığı duygular eserde vurgulanmaz, izleyene (dinleyene koklayana vs.) bırakılır.
Minimalizm günümüzün tüketim toplumuna, ekran enflasyonuna, görsel ve işitsel bombardımanına tepki olarak yüceltilse de bir tepki akımı olarak doğmamıştır. Meşhur magara resimleri de minimalisttir, şinto kültürü de. hatta shinto'ya minimalizmin dini desem yeridir. diyeyim.
minimalizmin kapitalizmle derdi tartışılır ancak kapitalizmin minimalizmle derdi yoktur. az seye sahip olmak, evi sade döşemek, salonu saçma sapan sehpahalarla, büfelerla döşememek pahalı mal almamayı, mobilyaları yenilememeyi gerektirmez. Tersine, tanıdığım pek çok minimal yaşam meraklısı fazlasıyla alışveriş yapıp, eskilerini hızlıca elden çıkararak eşyasını az tutuyor.
yani tüketim karşıtlığıyla karıştırmamak lazım. evde yığın yığın eşyadan, takım takım tabak çanaktan, masa örtüsünden, sağa sola saçılmış gazete dergiden, üst üste biriken paket gıdadan ben de nefret ederim ama nicelerinin yüreğine oturacak parayı verip, yığıntı bıçak seti yerine kaliteli tek bir bıçak alabilirim.
gözünün önünde az eşya olması iyidir. boş alanlar iyidir. sadece yeteri kadarını sunmak,kalite gözetmek iyidir. tıkınmamak, az ama iyi yemek iyidir. Özetle tam olarak ne istediğini, ne vereceğini bilmek iyidir.
minimalizm, sanatın bütün dallarında popülerleşmiş bir akım haline geldi. yoğun olarak bu akımın hissedildiği tablolar sıra sıra diziliyor. ardından ise sırasıyla diğer alanlar geliyor. minimalizm bir hayat düşüncesi olarak da yaşam standardını refaha ulaştırabilmek için uygulanan düşünce biçiminde olumlu etkisi bir hayli fazla olmuştur.
olabildiğinde sahip olduklarımı en asgari düzeyde tutmaya çalışıyorum. onun haricinde minimalizm en yoğun, en aktif kullandığım tek bir alan var o da fotoğraf. bol bol minimalizm fotoğrafları çekiyorum. mesela,
bir yaşam biçimi olmanın da ötesinde yerleşik düzene sessiz ancak güçlü bir karşı çıkıştır. yani, insanın mutluluğunu "şeylere" sahip olmakla ilişkilendiren tüketim toplumuna anlamlı bir yanıttır.
bunu sadece "ihtiyacın kadar şeye sahip ol" şeklinde statik bir duruş olarak kabul etmek yerine ihtiyaçların da minimuma indirilmesi şeklinde anlamak gerekiyor bence.
peki minimalizmin yaygınlaşması durumunda insanoğlunun yaşamında ne gibi değişiklikler beklenebilir?
-ilk olarak para kazanma hırsı yeryüzünden kazınırsa daha adil bir toplum düzeni kurulabilir. çünkü sadece asgari ihtiyaçların karşılanacağı bir toplumda, daha fazlasını kazanmanın bir anlamı olmaz, sömürüye de ihtiyaç duyulmaz. burada bir parantez açarak olası bir itiraza yanıt vereyim. belki şu söylenebilir, eğer biz tüketmezsek fabrikalarda asgari ücretle de olsa çalışan kişiler işlerini kaybederler. bu bence minimalizme karşı getirilebilecek en zayıf argüman. çünkü eğer insanlar en azını tüketecek bir bilinç düzeyine erişirlerse emin olun, başkalarının da ihtiyaçlarını düşünmeye başlayacaklardır. kural olarak, bir minimalist eşya biriktirmeyeceği gibi para da istifleyemez. bu lüks tüketime ayrılan servetin fakirlere dağıtıldığı bir senaryoya karşılık geliyor. tabi ki servetin fakirlere dağıtılmasından kömür ve makarna kolilerinin verilmesini kastetmiyorum.:) söylemeye çalıştığım şey herkesin asgari ihtiyaçlarını karşılayacak koşulların oluşturulması. (örneğin dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçları doğrultusunda eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması veya toprak reformu gibi kurumsal düzenlemeler vs.) tabi doğal olarak bu bakış açısıyla beraber artık önemsizleşen para dahil her turlu değerli-değersiz şeyin doğrudan ihtiyacı olanlara verilmesi de güzel olur. ancak asıl mesele sömürülen kesimlerin "kendi bahçelerini ekebilecek bir toprağa" kavuşturulmasıdır.(tırnak içindeki ifadeyi mecazen kullanıyorum)
-eğer iktidar mücadeleleri ve savaşların yöneldiği temel hedef kaynakları (yani zenginlikleri) kontrol etmekse, minimalizm daha barışçıl bir dünya vadediyor. (insanların daha az yol yapıp daha az benzin yakması acaba orta doğudaki jeo-politik mücadeleyi yumuşatabilir mi? düşünelim. )
-doğal çevre üzerinde yarattığımız baskı, iklim değişikliği ve türlerin yok olması gibi çevresel sorunlar büyük ölçüde tüketim çılgınlığından kaynaklanıyor. daha az tüketerek buna kolaylıkla son verebiliriz.
-minimalizmin çiftlik hayvanlarının kurtuluşuyla ilgili bir boyutu da var. eğer daha az tüketirsek bunun et ve süt endüstrisi açısından da sonuçları olacak, dolayısıyla bizim ihtiyaçlarımız üzerinden endüstrinin hayvanların tepesinde oluşturduğu tahakküm de kırılacaktır.
-eğer daha azla yetinirsek lüks tüketim ihtiyaçlarımızı karşılamak için tam gün çalışmak zorunda kalmayız. böylece daha çok değer verdiğimiz(çocuklarla, aileyle, arkadaşlarla vakit geçirmek, kitap yazmak, beste yapmak, kulzosta yazmak:) gibi etkinlikler için daha fazla zamanımız olur.
görsel sanatlarda ve edebi sanatlarda çok hoş örnekleri olsa da, müzikte olanı bana tembellik gibi gelen sanat akımı.
ya da 2-3 döngüsel motifi bir araya getiren "ben minimalistim" diyor bilemedim.
mesela aynı sıkıntı max richter'in bestelerinde de vardı bir ara. adam zamanla dinleyiciye döngüsel motif dayamaktan vazgeçti, daha güzel işler çıkartıyor şimdilerde.
gerçi motif açısından bakacaksak füg de epey minimalist.
minimalizm, 1960'larda ABD'de geliştirilen ve kare ve dikdörtgene dayanan basit geometrik şekillerden oluşan sanat eserleriyle tipikleştirilen aşırı soyut sanat biçimidir.