ayrıca gotlar, arius'un kurduğu mezhep olan aryanizm'i izledikleri için de erken orta çağ dönemindeki bazı kilise süslemeleri aryanizm düşüncelerini yansıtır. ama daha sonra gotların batı kolu olan vizigotlar, iznik konsili'ni kabul etmiş ve aryanizm'i terk etmişlerdir.
şimdi adamlar italya'yı ele geçirmişler de papalığı ele geçirmeyecekler mi? işte bu noktada gotların mezhep hoşgörüsü devreye girmiş (kendi içlerinde de homojen bir topluluk olmadıkları için, "aman bize ne, kim neye inanırsa inansın" kafansındalarmış.) ve papalar üzerinde siyasi baskı kursalar da katolik kilisesi orta çağ'ın erken dönemini ufak sıyrıklarla (bir yandan gotlar, bir yandan bizans sıkıştırınca ister istemez hafif sıyrıklar almış tabii) atlatabilmiş.
Orta çağ kavimler göçü ile başlayıp istanbul'un fethi ile son bulmaktadır. Tapınak şovalyeleri ve buna benzer tarikatların hüküm sürdüğü aynı zamanda derebeylik mantığının devam ettiği bu dönemin en acı olaylarından birisi cadı avı olayıdır. Papal devletler kurulmuş ve papaya bağlılık yemini edilmiş olan bu kentlerde daha doğrusu şehir devletlerinde dini bir teşkilatlanma söz konusudur. Dini bir teşkilatlanma var ise zaten bilim ve sanatın gelişmesi haliyle yavaşlar. Bu zamana bu yüzden de karanlık çağ denmekte. Skolaslik düşünce denilen akımın aslında bir nevi temeli bu dönemden başlıyor. Din adamlarının dışında kralların sözü geçse de altında din adamlarının oluşturmaya çalıştıkları zemin dikkate değer.
benim kafamda çok da başarılı olamamış çağ olarak yer etmiş. hani böyle ne iyi ne kötü. orta işte. babamın ilkokul karnesi gibi.
buna rağmen yaşamak istediğim çağ da bu. böyle bir tane beyaz atlı prens bulacaksın. ona yamanacaksın. oh mis. sonra gelsin saray soytarıları, gitsin saray entrikaları. bir paket de çiğdem alacaksın eline böyle izleyeceksin olanı biteni. tabi tehlikeli yanları da yok değil. prensin kardeşine bile güvenemezsin. o kadar taht oyunları izledik, biliyoruz tabi. hayat öyle muhteşem süleyman gibi sürmüyor... hey gidi hey. deli ibrahim vardı bir de. gerçi onlar sonraki çağ mıydı ya? çağlar karıştı. hatta çağlar söyüncü. ay yine kafam sürçtü.