Page 21 - kulzos dergi - Sayı 2

sinema
AHMET ULUÇAY GHOST

Kütahya`nın izbe bir köyünde doğan; yönetmen,
IN THE SHELL
senarist ve oyuncu.

Bilimkurgu sinemasını derinden etkilemiş 1995 yapımı
Koukaku Kidoutai’nin sinema uyarlaması Ghsot In The
Shell, ülkemizde “Kabuktaki Hayalet” adıyla gösterildi.
Peki bu çeviri, gerçeğe ne kadar yakın?

Türkçeye “Mermideki Hayalet”, “Mermi Kovanındaki Hayalet” ve
“Kabuktaki Hayalet” gibi çevirileri olsa da (gerçekten de ilk ikisine
Sinemaya çok değişik bir pencereden bakmış, adeta yaşamının çevirenleri o kadar çok gördüm ki) konuya şöyle açıklık getirmek
her saniyesinde sinemayı yaşamıştır kendisi. En azından ben istiyorum.
öyle hissediyorum diyebilirim. Türkiye’nin yetiştirdiği en farklı,
aykırı kişiliklerden bir tanesidir. Elindeki kısıtlı imkanlarla, İlk olarak “ghost”tan başlayalım:
hatta tek bir kamerayla kısa filmler çekmiş; çektiği bütün Seriyi izlerseniz, Ghost Busters gibi bir hayalet hikayesi olmadığını
filmlerle de ödül almıştır. Tek uzun metrajlı filmi, 2003 göreceksiniz. Peki niye başlıkta öküz kadar “ghost” var?
yılında çektiği “Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak”
adlı otobiyografik filmdir. 2009 yılında ikinci uzun metrajı Serinin orijinal adı mangada Koukaku Kidoutai’dir, yani orijinal
olacak “Bozkırda Deniz Kabuğu”nun senaryosunu yazarken, adında aslında herhangi bir “ghost” referansı da yoktur. Ancak
beynindeki tümör yüzünden vefat etmiştir maalesef! Masamune Shirow, psikoloji düşünürü Arthur Koestler’in, “The
Ghost in the Machine” yapıtından etkilenir ve adını değiştirir.
Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak adlı filmi ile Türkiye Koestler’in eseri, ayrıca değerlendirilir, ama kısaca Koestler,
ve dünyada sayısız ödüle layık görülmüştür. Bunların içinde bu kitapta Gilbert Ryle’ın kartezyen dualist görüşüne karşı
İstanbul Film Festivali’nde, “En İyi Film” ödülünü aldıktan çıkmaktadır ve ruhun bedenden ayrı olmadığını belirtmektedir.
sonra yaptığı konuşma beni derinden etkiler. Usta şöyle İnsan bedenini makine, içerisindekini de bir hayalet olarak
seslenmiştir salondakilere: görmektedir. Yani ruh, aslında mekanik bir yapıya sahiptir.

“Bu filmi eşim Ayşe’ye adamıştım. Yani, Masamune Shirow’da “ghost” derken, mekanik olan bir
Bu ödülü de onun adına alıyorum. şeyden bahsetmiştir, spiritüel bir şeyden değil.
Ben sinema yapmak için Neden “soul” olmadığına değineyim. Soul, organik bir
onu, buradaki birçok insanın tanımlamadır. Halbuki Koestler’den etkilenen Shirow’da ruhun
tanımadığı yoksulluğun içine mekanik bir şey olduğunu düşünüyordu.
ittim, yalnızca sinema yapayım
diye, o benim her şeyime katlandı. Sanırım tüm parçalar tamam.
Büyük yönetmen o!”
Şimdi “shell”e değinelim.
Her yazdığı, her söylediği şey Aslında Koestler’in eserinin adında paradigmatik olarak nereye
büyük anlam ifade eder benim denk geldiğine bakarak bir sonuca varabiliriz:
için. Büyük sözler etmiştir usta.
Sinema hakkında “Eğer Lumiere Ghost in the “shell”
Kardeşler sinemayı biraz daha Ghost in the “machine”
geç icat etselerdi, inanıyorum
ki sinema burada, bu köyde icat olurdu.” ve “Derdi olmayan Machine yerine shell seçimi olmuştur, ancak “Shell”, Shirow
sinema yapamaz. Dert gerekir!” demiştir. tarafından belirlenmiş, çok zekice bir kavram tercihidir. Serinin
temasına uygun olarak şöyle anlamları bulunabilir:
Kendisi hakkında çekilen “İntihar Ederdim” belgeselini, Beden bir kabuk olarak düşünülebilir.
Müşfik Kenter’in seslendirmesiyle izleyebilirseniz, ne demek
istediğimi anlayabilirsiniz belki… Bilgisayarda end-user’ın en az çabayla erişebileceği, komutlar
girilen şey. Yani komut satırına verilen genel bir isimdir aynı
“Gımıldayan resimler beni hala heyecanlandırıyor.” diyen zamanda. Yani “shell” birden fazla anlama gönderimde bulununca
ustaya, keşke yaşıyor olsaydın da gımıldatsaydın resimleri, çevirisi size kalıyor, siz seçin.
diyebiliyorum ancak. Aynı topraklar içinde yaşamış olmaktan
gurur ve kıvanç duyduğum birkaç kişiden biridir. Bu yazıyı da Ama ben bu seriyi aşağıdaki başlıklardan birine çevirirdim:
ustanın güzel bir sözü ile bitireyim o zaman: İçerideki Şey (nedense bir kıkırdama geldi)
Uçbirimdeki Hayalet (bu tutmaz)
“Benim bütün hayatım çocukluğuma yakılmış bir ağıttır.” Vücuttaki Hayalet (kalp gözü bölüm adı gibi oldu)

@maverick @skeptix

19