Donald trump’ın mağlubiyetiyle sonuçlanan seçimler. trump, 20 ocak 2021 tarihinde gerçekleşecek yemin törenine katılmayacağını açıklamasıyla Amerikan tarihinde halefinin törenine katılmayan 4’üncü başkan olacaktır.
ilki 1801 yılında john adams olmuştu. kendi başkan yardımcısı Thomas Jefferson’la kıran kırana bir seçim yarışı olmuştu. o zamanlar biraz farklı olan seçim sisteminde adaylar seçimi berabere bitirmiş, karar temsilciler meclisinde yapılacak oylamaya kalmıştı. temsilciler meclisindeki oylamadan da Thomas Jefferson galip çıkmıştı. ama bu arada ülke büyük kaostan çok etkilenmişti. adams da bazılarına göre kontrolden çıkan siyasi yangını söndürmek, bazılarına göre de sonuca çok bozulduğu için yemin töreninin olacağı gün, başkenti sessiz sedasız terk etmişti.
ikincisi 1829 yılında john adams’ın oğlu john Quincy adams ’dı. o da Andrew jackson’a karşı yarışıyordu. 1824 yılındaki seçimde Andrew jackson’la ilk yarıştan berabere çıkmış temsilciler meclisinde oylama sayesinde başkan seçilmişti. o seçim çok tartışmalı geçmişti. 1828’de ikinci kez yarıştıklarında Andrew Jackson ezici bir çoğunlukla başkan seçildi ve john Quincy adams yemin töreninden bir gün önce, tıpkı babası gibi sessiz sedasız başkentten ayrılmıştı.
üçüncüsü de 1869’da lincoln’ın 1865’teki suikastinden sonra başkanlık koltuğuna oturan başkan yardımcısı Andrew Johnson oldu. johnson’ın başkanlığı çok fırtınalı oldu. cumhuriyetçi kongreyle her konuda takıştı, 1868’deki seçimler için cumhuriyetçilerden adaylığı kapmayı başaramadı. üstüne üstlük temsilciler meclisi tarafından azledildi. seçimde general ulysses s. grant büyük bir farkla başkan seçildi. Johnson törene gitmeyi reddedip, son dakikaya kadar beyaz saray’da kalıp çalışmıştı.
her hâlükârda trump’ın katılmıyor olması iyi bir şey olacaktır. ama katılmayıp, uzaktan başka bir takım naneler yemez umarım.
trump'ın halen biden'ı arayıp, mağlubiyetini kabullenmediği, çıkıp destekçilerine "tamam, kaybettiğimi kabulleniyorum" demediği seçimdir. zaten seçim sonuçlarına itiraz edeceği için de bunu yapması beklenmiyor.
concession speech veya concession call denen bu adım, seçim sürecinin yasal bir adımı olmasa da siyasi bir gelenektir. medeniyet göstergesi olarak görülür. * bu geleneği başlatan kişi 1896 seçimlerinde William Jennings Bryan olmuş. seçimlerden iki gün sonra William McKinley'le bir telegraf göndererek mağlubiyeti kabul ederek, tebrik etmiş. ve geleneğin başlamasından itibaren bunu gerçekleştirmeyi reddeden bir aday hiç olmamış. 2000'de sadece al gore önce bush'u arayıp, tebrik etmiş ama sonuçların ne kadar yakın olduğunu görünce tebriğini geri almış, ama sonra tekrar aramıştır. genelde kaybeden taraf, kazanını önce arar, sonra çıkıp konuşmasını yapar.
neyse trump kabul etsin ya da etmesin, demokratlar seçilsin ya da seçilmesin değişmeyen tek bir gerçek var, o da şu bence.
çok büyük bir sürpriz yaşanmazsa joe biden'in abd başkanı seçileceği seçimlerdir. an itibariyle 260 delegeye ulaştı. başkan seçilebilmek için en az 270 delege lazım.
bundan tam yirmi yıl önceki seçimleri hatırlarıyor bu seçim bana. al gore ve george walker bush arasında çok çekişmeli bir seçim yaşanda. kilit eyalet florida idi. florida oylarına defalarca itiraz edildi, defalarca sayıldı. biz de türkiyeden merakla izledik. sonunda bush başkan yapıldı ama o seçimin üstündeki şaibe kalkmadı. şimdi gelişmelere bakıyorum, görünen o ki kim kazanırsa kazansın 3 kasım seçimi de amerikan tarihine şaibeli olarak geçecek.
yandaş medyanın ağlayarak takip ettiği seçimlerdir. biden kazanacak diye ağlaya ağlaya bir hal oldular. biden kazanırsa fetö, pkk sevinecekmiş, trump süper bir insanmış. evet evet. ciddi ciddi bunları diyorlar, utanmadan, sıkılmadan.
Türk televizyonlarından rahatça takip edebileceğiniz seçim.
Bir ara birileri şey diyordu; abd çöküyor, abd bitti, abd Türkiye için önemli değil falan. Açsınlar şimdi Türk haber kanallarını, herkesin gözü kulağı abd seçimlerinde. Habertürk televizyonu eyalet eyalet veriyor ya, inanabiliyor musunuz? Bizim vatandaş abd eyaletlerinde kimin kaç aldığını yorumluyor. Ortamlarda "amariga çöküyor" dersin kim bilecek. Demek ki neymiş; doların 8.5 TL olduğu, etrafında onlarca terör örgütünün cirit attığı bir ülke için Amerikan seçimleri eyaletlerdeki durumu dahi vatandaşa gösterecek kadar önemliymiş.
Hee, gelelim kim seçilecek kısmına. Kimin seçildiğinin pek de bir önemi yok sanırım. Çünkü seçimlerden hangi sonuç çıkarsa çıksın bizim gg
biden daha sayım tamamlanmadan obama'nın 2008 yılındaki popüler oy denilen, halkın verdiği oy sayısının rekorunu kırmış vaziyette. tabii bunun bir anlam ifade etmediğini hillary clinton 2016'da çok acı bir şekilde tecrübe etti.
nevada'yı kim alırsa seçimi de o kazananacak gibi.
trump 213. pennsylvania, georgia, kuzey carolina ve alaska'yı eklersek 267 yapıyor.
biden 238. michigan'ı, wisconsin'ı alınca 264 yapıyor.
nevada'nın 6 delegesi var ve fark yaklaşık 7bin küsür oyla biden lehine. sayılan oy oranı ise %67.
bence trump'ın eli çok daha güçlü şuan, trump önde olduğu yerlede zor kaybeder ama aynısı biden için pek geçerli değil, mesela wisconsin'de fark 21 bin biden lehine, açılmamış sandık oranı %5. keza michigan da garanti değil. bu iki eyalet garanti bile olsa trump nevada'yı kazanırsa tekrar başkan olacak.
edit1: arizona'ya dikkat edilmesi gerekiyor zira sayılmamış oy sayısı 500 bin küsür, fark 93 bin biden lehine, orası da kesin değil demokratlar için.
edit4: trumpçular arizona'ya çok güveniyor, her ne kadar biden önde olsa bile arizona'yı donald duck alır diyorlar. anket sonuçları: www.thetrafalgargroup.org/... burada önemli olan nokta bu anketler neredeyse gerçekleşenlerle çok örtüşüyor, dolayısıyla herkes arizonaya gözünü dikmiş durumda, her ne kadar fark 93 bin biden lehine olsa bile.
edit5: pennsylvania'da işlerin biden lehine değişeceği söyleniyor, posta oylar henüz sayılmamış, bilindiği üzere bedin, takipçilerine oylarını posta yoluyla vermelerini söylemişti, o yüzden posta ile oy kullananlar demek biden destekçileri demek, trump destekçileri pennsylvania'nın kaybedileceğini düşünüyorlar.
edit6: nevada'da silahlı çatışma çıktığı ve dört kişinin hayatını kaybettiği söyleniyor: www.aa.com.tr/... seçimle bir alakası olup olmadığı konusunda bir açıklama yapılmamış.
edit7: amerikan seçim tarihinin en yüksek oyunu alan biden Michigan'da arayı açıyor, fark 45,311, henüz sayılmayan oy % 4.
an itibarıyla kanye west'in 50 binden fazla oy aldığı seçim. 10 bin küsür oy sadece tennessee'den çıkmış. kazanamayacağını kabul etmiş ve 2024'ün onun yılı olacağını dile getirmiş. kim k. first lady olmak için 4 yıl daha bekleyecek maalesef. *
70 yaşını aşmış iki adayın ilk defa yarıştığı seçim. bahis sitelerinde 1,46'lık oranla biden favori gösteriliyordu. popüler kültür dışında, zerre ilgilenmiyorum. ikisi de birbirinden beter çünkü.
Sonucunu sadece kahvedeki dayıların bildiği seçimler.
kahvedeki dayının öğrenebildiği isim kazanıyor genelde. "üseyin obama" ismini dayılar biliyordu adam kazandı. "turp" deyince biliyorlardı adam kazandı.
kahvedeki dayıya gidip "dayı amerikan seçimlerinde sarıkafanın rakibi kim" dediğinde "bidon" cevabı alabiliyorsak biden kazanacak demektir.
Kimse göbeğini kaşıyan dayıların bilgeliğinin gücünü test etmeye kalkmasın.
ertesinde cumhuriyetçilerin paranoyaya bağladığı seçim. demokratlarda ise "vallahi bu amerikalılar eğitilmezdir" tarzı söylemler başladı. en azından benim tanıdığım cumhuriyetçilerde ve demokratlarda durum bu şekilde.
bir cumhuriyetçi arkadaşım demokratların kaybetmesi durumunda, demokratların komünler oluşturacaklarını ve cumhuriyetçileri sindirmek için silahlı saldırılar düzenleyeceklerini iddia ediyor. bana biraz abartı gibi geldi bu söyledikleri ama neticede %0.000001 gibi bir olasılık bile sıfır değil.
yalnız koca ülkede sırf bu sebeple iç savaş çıkarsa çok gülerim.*
türkiye'deki demokrat ve cumhuriyetçi desteğini ise saçma bulsam da, düşüncelerin bile ithal edildiği bu devirde türkiye'de de kendini demokrat veya cumhuriyetçi ilan edenler olacaktır. demokratlarla ve cumhuriyetçilerle alakaları olmasa bile.
biden ve trump'ın kapıştığı başkanlık yarışında sandıkta oy verme sürecinin büyük oranda tamamlandığı seçimlerdir. amerika'nın çok değişik olduğundan neyin ne olduğunu anlamak aslında zor. sandık haricinde mektupla oy verme seçeneği de var ve bu oyların gönderilme ve sayılma süreci de ayrı bir karışıklık.
bilmeyenler için en basit süreci anlatacak olursak, önemli olan seçici delege sayısı. seçmenler direk başkana oy vermiyor amerika'da. her eyalette seçmen sayısına göre seçici delege belirleniyor ve o eyaleti kazanan parti delegelerin sahibi oluyor. bundan dolayı çok oy alan değil, küçük farkla da olsa büyük eyaletleri kazanan taraf avantajlı oluyor.
bundan dolayı büyük eyaletler olan california, teksas, florida, new york, pensilvanya ve illinois eyaletleri çok önemli. şu anda en kilit eyaletler ise florida ve pensilvanya olarak görülüyor. uzun zaman sonra trump ile cumhuriyetçiler pensilvanya'da kazanmıştı ufak farkla olsa da. bir diğeri de florida. yine florida az farkla trump'a gitmişti.
florida özellikle en çok konuşulan eyalet şu anda. şu anda oyların %73'ü sayılmış durumda ve biden 40 bin farkla önde ancak beklentiler trump'ın kazanacağı yönünde.
bu eyaletlerde sandıkların %100'ü açılmadı ancak daha önceki seçimler ve eyalet profilleri gözetilerek varsayım yapılıyor ve bunlar genelde %100'e yakın sonuç veriyor. şu anda tüm haber ajansları bu eyaletleri kesin olarak bu şekilde görüyor.
ortada olan eyaletler ise florida, teksas, georgia, pensilvania, ohio, michigan eyaletleri. gerçi florida ve teksas büyük olasılıkla trump'a gidecek. toplamda 150'ye yakın delegeye sahipler. california'da hiç açıklama yok ama biden'e gideceği %100 gibi bir şey. izmir'i chp, konya'yı akp alacak demek kadar net bir konu. bundan dolayı bu büyük eyaletlerden mümkün mertebe alması gerekiyor trump'ın. büyük eyaletlerden 1-2 tanesini daha kaybederse sonuç biden lehine sonuçlanacaktır.
edit2: ciddi sayıda delege sayıları büyük oranda belli oldu. biden şu anda 224, trump ise 213 delegeyi almış durumda. 9 eyalet kaldı sonuçları belli olmayan.
bunlardan beklenmedik olanı arizona. ilginç bir şekilde biden burada önde ve büyük ihtimalle önde bitirecek. nevada ise yine biden'e gidecektir. bu iki eyaletten toplam 17 delege geliyor.
maine 3 delegeye sahip ve muhtemelen biden'e gidecek.
alaska 3 delegeye sahip ve muhtemelen trump'a gidecek.
asıl işler kalan 5 eyalette kızışıyor. georgia ve north carolina eyaletlerinde geçen seçimde trump kazanmıştı ve yine önde götürüyor ancak henüz kesin değil.
diğer 3 eyalet ise wisconsin, michigan ve pensilvania. geçen seçimde pensilvania'dan sürpriz bir sonuçla trump lider çıkmıştı. yine wisconsin ve michigan'da çok ufak farklarla kazanmıştı. iş gitti geldi yine bu 3 eyalete kaldı aslında. şu anda trump önde gözükse de bu 2 eyalette 6 kasım'a kadar postayla oy gönderme işinin devam edeceği bilgisi var ve genelde demokratlar posta yoluyla oy atıyorlar. bu durumu değiştirmeye yeter mi göreceğiz. biden yaptığı konuşmada bu 3 eyalete dikkat çekti ve burada sonuçlarının belli olmasının ileri tarihlerde mümkün olabileceğini söyledi. ayrıca pensilvania için de hala umut olduğunu dile getirdi. ancak bunları söylerken genel ifadesi endişe içerisinde ve titrek bir sesle gerçekleşti. hatta bir kaç kelimede kekeledi ve tekrar etti ki kendisinin aslında çok umutlu olmadığı anlaşılıyordu.
bu arada eyalet isimlerini türkçe olarak değil de orijinal haliyle yazmayı tercih ettim çünkü bazı eyaletlerin türkçe çevirisi yok. özenti gibi yazdığım zannedilmesin bunu da not düşmek istedim.
son edit: gelen haberle beraber biden kazanan taraf oldu. nevada kesinleşti ve en az 270 oyu biden kapmış oldu. kesinleşmeyen eyaletler var ancak sonuç değişmeyecektir. trump'ın itirazları da işe yaramayacaktır. zaten yargıda trump'ın itibarı çok kötü.
seçim sonuçlarının etkisi döviz kuruyla yeteri kadar hissedilecek pazartesi günü. ancak biz daha bugün naci ağbal'ın merkez bankası'ına atanmasıyla etkisini gördük.*