türklerin göçebe yaşantı sürmesi dil ve edebiyat konusunda yeterli sayıda yazılı kaynak bırakmasına engel olmuştur. bilinen en organize ve gelişmiş yazıtlar orhun kitabeleri olup bunlar da 8. yüzyıla dek gidebilmektedir. öncesi için mezarlardaki küçük taşlara kısa kısa yazılar oyulmuş olsa da bu yazıların komplike olmaması dil hakkında yeterli bilginin önüne geçilmesine sebep oluyor. bu yüzden ilk türkçe dönemleri bilimsel veriler gölgesinde ağırlıklı olarak tahminlere dayandığını söyleyebiliyoruz.
ana başlıkları kronolojik olarak şöyle sıralayabiliriz:
1-ilk dönem (altay dil birliği) ural dil ailesinden bağımsız olduğunu düşünen türkologlar ilk dönemi altay dil birliği olarak adlandırır. ural grubu'nun türkçeden etkilenen müstakil bir aile olarak geliştiği düşünülmekte.
2-türk-çuvaş-moğol-tunguz dönemi. bu dönemde altay dilleri lehçelere ayrılıyor.
3-türk-çuvaş dönemi. türkçenin belirgin olarak ayrıştığı dönem.
4-ana türkçe. (orhun yazıtlarına kadar devam eder)
5-eski türkçe (orhun yazıtlarıyla başlar)
6-orta türkçe(islamiyete geçiş süreci ile başlar)
7-yeni türkçe(hazar denizi'nin batısında gelişmeye başlayan türkçedir. 12. yüzyıldan günümüze kadar devam eder.)
