anıtkabir'ın şu anki bulunduğu tepeye yücetepe, anıttepe denilmektedir.
denilene göre atatürk, anıtkabir'in bulunduğu yere çıkıp ellerini arkasında bağlayarak ankara'yı seyretmeyi çok severmiş, bu yüzden oraya anıtkabir yapılmıştır. lakin bu konu hakkında en ufak bir akademik kaynak yok ya da ben denk gelmedim.
yanlış hatırlamıyorsam atatürk dolmabahçe'de vefat ettikten sonra 13 kasımda naaşı ankara etnografya müzesi'ne taşınıyor ve burada 15 yıl kalıyor.
bu süreç içerisinde dönemin mevcut hükümeti atatürk için bir anıt mezar inşa etmek istiyor. ki gayet makul ve geçerli bir istektir. anıt mezar kavramı hem dünyada hem kültürümüzde olan bir şeydir, en eski anıt mezarlar mısır piramitleridir. ülkemizde en bilinen örneği ise anıtkabir'dir.
hükümetin anıt mezar inşa kararıyla beraber atatürk'ün mezarı nerede olacak sorunsalı doğmuştur, bunun üstüne:
-ankara kalesinin tam ortası
-eski meclis binasının arka bahçesi
-çankaya köşkünün bahçesi
-atatürk orman çiftliği
fikirleri ortaya atılmıştır. bu fikirler dönemin Kurun ve Tan gazetesinde yayınlanmıştır.
atatürk'ün manevi kızı afet inan, bir akşam yemeğinde atatürk'ün "beni; öldükten sonra çankaya'ya gömer, hatıramı yaşatırsınız." dediğini söylemiştir. lakin atam bu sözleri üzerine düşünmüş ve fikir değiştirmiş olacak ki daha sonra "beni milletim nereye isterse oraya gömsün, fakat benim hatıralarımın yaşayacağı yer Çankaya olacaktır." demiştir. afet inan'ın bunları mevcut hükümete aktarması nedeniyle anıt mezar yerinin çankaya'da olacağı kesinleşmiştir diyebiliriz.
daha sonra anıtkabir için dönemin trabzon milletvekili (ismini hatırlamıyorum kusura bakmayın) anıtkabir'in şu an bulunduğu yeri yani rasattape'yi söylüyor ve kabul ediliyor. bunun üstüne anıtkabir için bir mimarlık projesi açılıyor lakin yarışmaya sadece yabancı mimarlar başvurabilir şartı konuluyor. ve özellikler hakkında birçok madde sıralanıyor, burada yazıyor emin onat ve orhan arda bu yarışmayı görüp şikayet edip "biz atamız için bir mezar yapamaz mıyız?" diyorlar ve hükümet geri adım atıp yarışma şartlarını değiştiriyor. böylece emin onat ile orhan arda birlikte çizdikleri proje ile yarışmaya başvuruyorlar ve birinci oluyorlar (muhteşem bir olay, biz de katılacağız diyip emin adamlarla yola çıkıp hükümete geri adım attırıyorlar yetmezmiş gibi üstüne 49 projeden birinci oluyorlar) lakin emin onat ile orhan arda'nın projelerinde ufak ufak değişimler yapılıyor. onların asıl çizdiği eser bu şu anki halini zaten biliyorsunuz.
yeri ve mimari çizim hazır olduğuna göre anıtkabir inşasına başlanıyor ve ülkenin dört bir yanından valiler, başkanlar: "anıtkabir'de bizim memleketin de taşı, toprağı olsun" diyerek tırlar dolusu taş getiriyorlar, yolluyorlar. kayseri, hatay'dan ve diğer şehirlerden gelen taşlar aslanlı yol'da, mozole'de, merdivenlerde kullanılıyor (diğer şehirleri hatırlamıyorum yanlış bilgi vermemek için saymadım onları yine kusura bakmayın). ülkenin mevcut ekonomisi, ıı. dünya savaşı vs çeşitli sebepler yüzünden 9 yılda tamamlanıyor.
anıtkabir'in bulunduğu yerin çevresine 4 katlı binadan fazlasını yapmak yasak idi lakin 99 yılında dönemin belediye başkanı (evet tahmin ettiğiniz kişi) bu kararı bozdurmak için bir şeyler yapıyor. mimarlar odası, genelkurmay karşı çıksa da 8 katlı bir özel hastane yapılıyor (evet özel hastane, büyük vurgun dönmüş)
son olarak anıtkabir genelkurmay'a bağlıdır. tsk'nın şöyle bir sitesi var birçok hizmetleri var, ziyaretçi sertifikası falan da var meraklısına artık.
bir de anıtkabir proje yarışmasına katılan çizimler daha önce birkaç kez sergiye çıkmış şu an edindiğim bilgilere göre anıtkabir komutanlığı'nda arşivlerde saklı tutuluyormuş tabii bizim de ona erişim hakkımız yok ama araştırma yapacağım ben diyerek genelkurmay'a başvuru yapılırsa eserleri gösteriyorlarmış. yine de şöyle basit bir link var meraklısı için.