türkçede tam ayrımı yapılamayan iki türü var. ingilizler bunu "regret" ve "remorse" sözcükleriyle ayırıyorlar. ikisi de özünde pişmanlık ama değerleri bambaşka.
regret yaptığın şeyin sonucundan, bedelinden rahatsızlık duyduğun durumlarda kullanılır. örneğin yalan söyleyip yakalanmışsındır. bakarsın ki söylediğine değmemiş yalancı ilan edilmek. bu yüzden insanlar "I have regrets" kalıbını daha sık kullanır. etkeni dışsaldır, işin nereye vardığını gördükten sonra söylenen bir "keşke"dir.
remorse ise içseldir. burada yalan söyleyen kişi, doğrudan yalan söylemiş olduğu için pişmandır, yanına kalsa bile içi rahat edemez. yaptığının sonucundan değil, kendisinden, getirisinden bağımsız olarak sıkıntı duyar.
"regret" duyan insan "seni üzdüğüm için üzgünüm", "lütfen beni affet" gibi karşı tarafı merkeze alan cümleler kurar. "remorse" hisseden ise doğrudan "yanlıştım, hatalıydım" ve "bunu kaldırmanın ne kadar zor olduğunu anlıyorum" gibi vicdan tabanlı konuşur.
üniversite sınavında yanlış tercihime dair "regret"lerim var, zamanında belden aşağı vurup bir daha hiç görüşmediğim, görüşme ihtimalinin de kalmadığı elemana karşı "remorse"um.
bu ikisini ayırcak kullanımı kolay karşılıklar varsa yazın. sanırım en yakını "vicdan azabı" ile "pişmanlık" ayrımı.