taraflar: ingiliz ve rus donanması x osmanlı donanması
yer: çeşme koyu
olay: ingiltere'nin de desteğiyle mora yarımadası'ndaki rumları ayaklandırmak isteyen ruslar, akdeniz'e güçlü bir donanma çıkartırlar ve kısa zaman sonra osmanlı donanması ile karşılaşırlar. iki tarafında birer gemisinde büyük bir yangın çıkmasından dolayı taraflar ayrılır ve osmanlı donanma komutanı sayın kaptan-ı derya hüsameddin paşa, komutanlarından cezayirli gazi hasan paşa'nın feryat figanına kulak asmayıp donanmayı çeşme limanına oldukça sıkışık bir şekilde demirler.
bunu gören ruslar, zeki ingiliz subaylarının teklifiyle boğazın ağzını kapatır ve içeriye, yanıcı madde taşıyan gemiler gönderir. gemiler patlar, osmanlı donanması yanar , koskoca donanmadan bir amiral gemisi ve bir kaç gemi kurtulur. onlarda sakız adasına sığınır. cezayirli gazi hasan paşa karadan istanbul'a döner ve durumu dönemin padişahı ııı. mustafa'ya anlatır. bunun üzerine hüsameddin paşa kaptan-ı deryalıktan azledilir.
sonuçlar:
- 3-4 yıl donanmasız kalan osmanlı devleti, ruslarla, tarihin en kötü antlaşmalarından biri olan küçük kaynarca antlaşmasını imzalamak zorunda kalır.
- işi bilen adam yetiştirmek üzere derhal "mühendishane-i bahr-i hümayun" kurulur. ki daha sonradan istanbul teknik üniversitesi ve deniz harp okulu olarak ikiye ayrılacaktır. bu yüzden itü dünyanın ilk teknik üniversitelerinden biri olma özelliğini taşır.
- cezayirli gazi hasan paşa, kaptan-ı deryalığa getirilir.
- ruslara, baltık denizi'nden, adriyatik'e geçme izni verdiğinden dolayı venedik'i protesto eden osmanlı'nın, çok iyi bir harita bilgisi olmadığı, hala eski haritaları kullandığı anlaşılır.
- savaştaki başarılarından dolayı rus amirali alexis orlof'a "çeşmeski" (çeşmeli) ünvanı verilir.
