hazar devletinin din değiştirmesi hakkında fantastik bir kurgu. roman olup olmadığı tartışılır çünkü kitap gerçekten de sözlük şeklinde düzenlenmiş. ayrıca, hazarların müslüman, musevi ve hristiyan olduğunu savunun üç ayrı görüşe göre, üç bölüme ayrılmış. her bölüm kendi içinde bağımsız. bu bölümlerde aynı maddenin farklı açıklamalarını okuyabiliyoruz. biraz dört incile benzer şekilde, aynı öyküleri farklı gözlerle okumuş oluyoruz. bazen birbirleriyle çatışıyor, bazen birbirlerini tamamlıyorlar.
mesela müslüman sözlüğünde hazarların dallarından midyeler sarkan bir ağacın meyvelerini topladıkları yazılırken, yahudi sözlüğünde özel bir ağacın kışın yapraklarını eğip suya soktuğunu, baharda dikildiğinde dallarına midyelerin tutulmuş olduğunu öğreniyoruz.
sanırım kitabın karmaşık yapısını anlamaya başladınız.
öyküler, kişiler hep bir rüya havasında. anlatı aşağı yukarı üç dönemde geçiyor:
1- 9.yy: büyülü hazar ülkesinin prensesi, alimleri, perileri.
2- 17. yy: türklerin egemenliğinde balkanlardaki çatışmalar, ozanlar, köyler
3- 20. yüzyılın başında hazar meselesinin tartışıldığı bir uluslararası konferans
maddeler kronolojik olmayan sırayla, bu dönemlerden birine atlıyor, diğerine dönüyor, bir karakter yüzyılar sonra diğer dönemden birinin karşısına çıkıyor, başka ikisi yine farklı zamanlarda aynı rüyayı görüyor. o rüya geçmişte gerçek oluyor...
yeterince karışık gelmediyse, bir de pek çok karakterin yeniden doğmuş, önceki kişiler olduğunu anlıyoruz. bunların takibi için kitabın sonuna eklenmiş şemalar bile yeterli olmuyor.
dili basit, öyle aşırı zengin de değil. rahat okunuyor ama çok zor takip ediliyor kitap. yazar bizi, bin yıllık bir rüyaya sokmak istemiş, başarmış da. aynen öyle rüyadan uyanmış gibi kalktım başından. Yine de fazla karman çormandı. aklımda muğlak, ne neyin ardındaydı hatırlamadığım anlatılar kaldı.
pdf versiyonu web sitesi gibi. refere edilen maddelere bağlantı atılmış. yine kurtarmaz.
ek: unutmuşum. bir de erkek- dişi diye iki baskısı var, bir paragrafları farklı. OOOEEH