ilk önemli adımlamalarını osmanlı devleti'nde değil rus çarlığı'nda atmış düşünce akımıdır. panslavist politikalar izleyen dönemin rus çarlığı'na tepki olarak rusya topraklarında düşünsel ve eylemsel olarak filizlenmiştir. hareketin ilk 2 büyük düşünürü yusuf akçura ve gaspıralı ismail'dir. hareketin dönem rusya'sındaki ismi cedidciliktir ve ilk mottosu dilde, işte, fikirde birliktir.
Ziya gökalp'in sosyoloji temellerine oturttuğu, türklerin bir bayrak ve bir dava altında toplanması gerektiğini savunan ideoloji/akımdır. Türkçülüğün kurucusu her ne kadar ziya gökalp olsa da, temellerini ömer seyfettin atmıştır. Ziya gökalp, bu akımı oluştururken ırkçılıkla karıştırılmaması için çok çalışmış, hatta bunun için eserler bile vermiştir. Bugünkü türkçülük düşüncesi teori olarak ziya gökalp'in türkçülüğüne yakın olsa da, pratikteki günümüz türkçülüğü hüseyin nihal atsız'ın ideolojisidir.