bir kripto tokeni. ethereum tabanlı bu kripto paranın değerini belirleyecek her türlü gelişmeyi paranın yatırımcıları oylayabilmekteler. oldukça üst sıralarda market hacmine sahip olan aave, bir defi coinidir.
2017 senesinde stani kulechov ve ekip arkadaşları, ethlend isimli fikri ico (ilk coin arzı) ile kullanıma sundu. bir nevi kripto para borç alma-verme anlayışını içeren bir fikirdi ethlend. tabii bu borç alma fikri tüccarların ilgisini çekince ethlend'i kullanan lend token için arz-talep uyuşmazlığı yaşanması kaçınılmaz oldu. likiditenin azlığı da ayrı bir problemdi.
aynı ekip, ethlend'i yeniledi ve bundan bir sene evvel, 2020 başlarında, aave'yi arz etti.
etherium altyapısını kullanan aave, etherium kullanıcılarının coin borcu almasına ya da başkalarına borç vermesine yarayan bir sistemi sağlam bir şekilde başlattı. ancak bu ali'nin ayşe'ye borç vermesi gibi gerçekleştirilmedi. bir kredi havuzundan talebe göre kredi dağıtıldı. bu biraz banka işleyişine benziyor sanırım, bankalar hakkında tam bilgiye hakim olmasam da öyleydi herhalde.
aave'in yarattığı kredi havuzuna borç veren kişi yani yatırımcı çekmek için klasik yöntem olarak faiz işlemi uygulanıyor. ahmet gidip parasını yatırdığında %x faiz alıyor. Mehmet aynı an da havuzdan borç alıyor ve %x faiz ödüyor. Burada faiz sürekli değişken durumda. dijital bir sistem olduğundan ve merkeziyet bulunmadığından havuzdaki faiz oranı kredi havuzunun doluluğu ya da boşluğuna göre anlık olarak belirleniyor. kısaca; sermaye çekmek için yüksek faiz (aha türkiye), borç almaya teşvik için düşük faiz.
işin ilginç ve güzel yanı; havuza sadece eth yatırılıp havuzdan sadece eth alınmıyor. ahmet, aave protokolünde yatırımcı oldu ve havuza şak diye 100 eth fırlattı. sibel gelip bu havuzdan 100 eth almak zorunda değil. bambaşka bir coini de borçlanabilir. örneğin; şu an bitcoin'e yakın fiyatlanması olan yfi talep edebilir.
borcu alanın borcunu ödememesi gibi bir durum mümkün mü? hayır. likidasyonla şak diye alıverirler. faiziyle. dolayısıyla aşırı teminatlandırma aave protokolünde geçerlidir. zaten borç alınan parayı borcu ödemeden de borsadan çekim, itibari paraya dönüştürme izni yok sanırsam.
ama aave'in borç al-ver özelliğinden daha çekici olanı ise geleceğini yatırımcısının belirleyebilmesidir. apple'ın hissedarlarına "şirketimizin geleceği için ne tür iyileştirmeler yapabiliriz" diye sorması gibi. ne yazık ki aave, bu yöndeki tavsiyeleri yüklü miktarda aave yatırımcılarından almakta. küçük yatırımcı ölsün, ağlasın zaten.