otorite, baskın güç olarak üniversitelerde sıkça duyduğumuz bir kelime olmuştur.
burada kendi açımdan yazacağım.
ben otoritenin her yerde olduğunu düşünen insanlardanım. evde, okulda, işte, kafede her yerde otorite vardır. bu otorite insanlar tarafından oluşturulmaktadır. otorite olmayan toplum günümüzde yoktur. aramaya çalışırsak ilkel komünist toplumlarda otorite olmadığını söyleyebilirim (buna sanırım marx değiniyordu). söze ettiğimiz otorite, kişiler, bireyler tarafından gerek rütbeleriyle gerek laflarıyla kimi zaman ise sadece bedenleriyle sağlanmaktadır.
rütbe konusuna yani hiyerarşiye değinmeme gerek yok, bunları zaten biliyorsunuz. iş yerinizde müdür sonra müdür yardımcısı hep otoriteyi oluşturmuş ve otoriter kişiler olmuşlardır. lakin burada değinmem gereken bir nokta vardır ki o da şudur: rütbenin geçersiz sayıldığı yerlerde bile otorite vardır. bir camide piramitin en başında yer alan kişi imam'dır. ondan sonra müezzin sonrasında ise cemaatten en uzun süre bulunan kişi gelir. bu ibadethane içinde herkes eşit, herkes kul olsa da yine otoriter kişiler mevcuttur. benim örneğim en çok bilgi sahibi olduğum ibadethane olan cami üzerine olmuştur. kilisede sadece bir günlüğüne bulunup papazla uzun uzun sohbet etme imkanım oldu lakin burada onun hakkında konuşacak kadar bilgim yok.
okullar da sözde rütbenin olmadığı ortamlardır. öğrenci-öğretmen ayrımına değinmeden direkt öğretmen-memur ikilisine değinmek konu hakkında aydınlatıcı bir örnek olacaktır. bildiğiniz üzere öğretmenler öğrenciyi eğitmek, yetiştirmek, topluma kazandırmak için çalışıp çabalayan kişilerdir. memurlar ise okul içindeki eğitimin devamlılığını sağlayan kişilerdir. bir okulu oluşturan 3 eşit parça vardır. öğretmenler, öğrenciler ve arkada bu ikiliyi bir tutan memurlar. lakin memurlar, öğrenciler ve öğretmenler için okulun her ne kadar devamlılığını sağlasa da öğretmenler tarafından ezildiği sıkça görünen bir şeydir. halbuki ikisinin esas amacı eğitim ve eğitimi devam ettirmektir. ama ne yazık ki burada oluşan otorite yüzünden memurlar geri plana itilmektedir.
konunun başında "laflarıyla otoriter olan kişiler" konusuna değinmiştik. insanların sosyal ortamlarında her şekilden ve bakımdan eşit olan kişiler arasında her zaman bir ya da birkaç kişi çıkarak otoriter olmaktadır. bu kişiler kimi zaman yanlarındaki kişileri ezerek otoriter olmaktadır ya da onların bir yanlışını düzelterek istemsizce otoriter kişi etiketini almaktadır. ilk olarak etrafındaki kişileri ezip kendini yüceltmeye çalışan kişiler otorite sevdalı, basit ve baskılayıcı kişiler olarak karşımıza çıkmaktadır. bu tiplerde egoistlik, narsistlik, tanrı kompleksi görülür. grubun ana odağı olmak isterler ve konu kendilerinden uzaklaşınca gerilip konuyu kendilerine çevirmek isterler.
bir diğer olayda ise kişi sadece yanlış bir bilgiyi/davranışı/hareketi düzeltmek için hareket ettiğinde ortamdaki diğer kişiler tarafından egoist, hata düzelten etiketi yapıştırılır. aslında bu kişiler saf bir duygu ile kişileri doğruya çekmeye çalışmaktadır lakin yapıştırılan etiket yüzünden gruptaki diğer kişiler artık bu kişiden uzaklaşır çünkü hatalarının anlaşılıp açığa çıkmasını istemezler, çekinir bir tavır sergiler. bu çekingenlik ile hata düzelten kişi istemsizce otoriter kişi konumuna gelir.
bedenen otoriter olmak ise beden hareketleri ile sağlanmaktadır. birbirleriyle yeni tanışan arkadaş grubunda masanın bir ucunda masaya yayılmış, bacak bacak üstüne atmış, rahat takılan kişiler otoriter kişiler olarak sınıflandırılmaktadır. bu kişilerin rahatlığının birçok sebebi olacakken herkesin bu kadar rahat edemediği ortamda bu kişinin bu rahat tavırları onu otoriter yapmaktadır. bu kişiler bir de laflarıyla otoriterliğe oynadıkları zaman bunları yerinden etmek pek zor olmaktadır çünkü artık piramiti aşan kimselere dönüşmektedirler.
sadece rahat tavır ile değil jest ve mimikleriyle bu kişiler otorite kurmaktadırlar.
toparlamak adına otorite her yerde, her zaman karşımıza çıkan bir olgudur. bu olgu insanları kendilerine düşük hissettiklerinden insanlar bundan sıkça rahatsız olmaktadır. otoriter olmayın sevecen olun
burada söze ettiğim şeyler arasında deneyimlerim, eğitimlerim ve gözlemlerim bulunmaktadır. bu girdi sadece benim açımdan değil sosyolog birkaç kişinin de görüşünü yansıtmaktadır.
otorite kavramı sosyolojik açıdan, otoriter kişiler ise psikolojik olarak incelenebilir. lakin ben bu inceleme yerine sadece olanı aktarmaya çalıştım.
(bütün girdi makaleye dönüştü yahu, ne olmuş bana)