her evde akar suyun bulunmadığı devirlerde ahalinin su ihtiyacını karşılamak için yapılan su dağıtım unsurları. neredeyse tamamı hayrat olarak yaptırılmıştır. bu çeşmelerden temin edilen su beleştir yani. osmanlı mimarlık geleneğinde önemli bir unsur olan dörtgen bir hazne ve dört yüzünde musluklar olan geniş saçaklı meydan çeşmeleri anıt yapılardır. ne yazık ki hemen hepsi harap, şu şebekesi körelmiş muslukları çalınmış, akmaz kör çeşmeler haline gelmiştir.
izmir ilçesi olanın belediyesi bok gibi olan, çeşme'den ıldırı'yı kadarki yolun anasını mart ayından beri ağlatmaya devam eden belediyedir. "yol yapımı karayollarına -dolayısıyla devlete- aittir" demesin bana kimse. hangi yazlık ilçeye mart ayından bu aya kadar tamamlanmamış 15 km'lik yol yapımı yapılmaya çalışılıyor? bodrum'a yapıldığını gören varsa, haber etsin.
işten 2 gün izin alıp evdeki kedileri de 2 gün boyunca aç bırakmak zorunda kalıp annemlerin yanına gittim. ılıca ile ıldırı arasında, henüz o kadar da popülerleşmemiş bir yerde yazlıkları var bizimkilerin. çeşme-izmir otobanının alaçatı kavşağından çıktıktan ve ıldırı yönüne ayrıldıktan sonra zulüm başlıyor. ıldırı'ya gidenler zaten eski yolu kullanıyorlar ya da otobanın urla ya da zeytinalanı ayrımından sapıp eski yolun nefis güzelliklerini çakıllı, mıcırlı, yer yer asfaltlı ama zulüm haline dönüşmemiş şekilde -benim hatırladığım kadarıyla 25 yıldır- yaşıyorlar. ama alaçatı'nın son 15 yıldaki anlamsız popülerleşmesi, çeşme'nin esnaf yağmacılığına kulağını tıkamış olan cebi dolu olanların istilası ve son 5 yıldır da ılıca'nın dünyaca ünlü halk plajını "henüz" keşfetmiş olanların mal bulmuş mağribi akınları sebebiyle çeşme-izmir arası sadece ılıca, alaçatı ve çeşme'den ibaret sanılıyor. bunun belediye düzeyinde de böyle sanılmaya başlanması berbat bir şey.
ılıca ile annemlerin yazlığı arasındaki 5-6 km'lik tek gidiş-tek geliş yolun bir şeridi tamamen kazılı ve mıcırlı. araçlar asfalttan devam etmek için diğer şeride geçiyorlar ve sadece "çeşme gazetesi" gibi küçük ölçekli basının haber yapabileceği kazalar oluyor. ben 2 gün kaldım, 3 kaza gördüm. hiçbiri penguen medyaya yansımadı elbette. mart ayında su borusu döşemek için açılan bu upuzun karadelik halen kapatılmamış, ılıca'dan ıldırı yönüne doğru ardıç ağaçlarının yolun iki tarafına serildiği kısmın yanına "izsu genel bilmemne bölümü" binası yapılmış, yol 2 damla yağmur yağsa balçıkla sıvanacak hale gelmiş. germiyan ve reisdere köylerini de içine alan bölgeyi kilometrelerce uzunlukla bir köstebek gezmiş gibi görünüyor.
normalde 1 saat civarı (+/- 10 dakika) süren yolu 2 saatte canımdan bezerek gelmiş olduğumdan mıdır, son 3 yılda sadece 2. kere ev-iş döngüsünü kırabildiğim için gelen rahatlıktan ötürü müdür; bilmiyorum ama "çeşme=beach clublar ve cuppa cuppa" mantığına ne kadar aykırı bir insan olduğumu görmüş oldum. izmir'e dönüş yolu boyunca ve annemlerin evin civarında gezerken köylülerle selamlaşmamızdan sonra yaptıkları ilk jest yolu göstermek oldu.
popülerliğin gören gözü de, görmeyen gözü de kör olsun.
Genellikle yol kenarlarında herkesin yararlanması için yapılan, borularla gelen suyun bir oluktan veya musluktan aktığı, yalaklı su hazinesi veya yapısı, pınar.
Örnek kullanım: Çeşmeler yaptırdım sular içmeye / Kavlükarar ettim alıp kaçmaya (Halk türküsü)