yüzölçümü bakımından, arapların ve afrika birliğinin en büyük ülkesi. dünyanın 10. en büyük ülkesi gibi bir sıfatı da var.
asıl adı, cezayir demokratik halk cumhuriyeti'dir ve bu ismi öylesine hak etmektedirler ki, tüm dünyanın gıpta ile yaklaşması icap eder.
en eski bulgular, 2 milyon yaşındaki homonidlerin burada yaşadığına dairdir. tabi daha sonraları, yontmataş devri'ne dair homo habilis ve homo erectus fosilleri de açığa çıkarıldı. sahra çölü'nün geçmişte sulak olması, birçok bölgeye bağlantılı coğrafi konumu ve doğal kaynakları ile, tarihin en eski yerleşim birimlerinden biri olabilmiştir. berberi kablileleri, fenikeliler ile birlikte, bölgenin en eski sahipleridir.
7. yüzılın sonlarına doğru emevi akını yaşayan bölgede islamiyet yayıldı. emevilerin katı doktrinlerini benimsemeyen berberi halkı, çeşitli emirlikler kurmaya başladı. bu bağlamda, 8. yüzyılın sonunda kurulmuş olan rüstemiler devleti, ilk müslüman, bağımsız cezayir devleti'dir.
cezayir'in çeşitli bölgelerinin faslı idrisiler, aglebiler ve rüstemiler tarafından paylaşılması durumu pek uzun sürmedi. 10. yüzyıl başlarında, rüstemiler ve aglebiler yıkılarak, yerlerini fatımiler tarafından kurulmuş fatımi devleti'ne bıraktılar. berberiler kısa ömürlü yeni devletler kurmayı deneseler de, murabıtlar ile hafsi devleti kadar kuvvetli olamamış, birlik ve dirlik de olmayınca, tüm berberi devletleri birbirine girmiştir. anlaşmazlıklar, kabileler arasında isyana yol açıyor, ve bir berberi hanedanından diğerine topraklar sürekli el değiştiriyordu.
bunu fırsat bilen ispanyolların fas, tunus ve cezayir bölgesi hakimiyeti rüyası da bu yıllara tekabül etti.
oruç reis ve daha sonradan barbaros hayreddin paşa olarak anılacak kardeşi hızır reis, kuvvetli deniz adamlarıydılar. günümüzde korsanlara denk gelseler de, donanmaları, askeri güçleri düzenli bir orduydu ve çoğu devletin donanmasından katbekat daha kuvvetliydi. cezayir'deki durumu izleyen reis kardeşler, bu bölgede berberi hakimiyeti tam olarak ortadan kalkmak üzereyken cezayir'e gelip, ispanyollar ile mücadeleye girdiler. şerşel ile cezayir'i ele geçirdiler, bu esnada da yavuz sultan selim himâyesine girdiler.
tilimsan'ı da ele geçirmeleri, reislerden birinin kaybına yol açacaktı. ispanyollar, tilimsan'ı geri amayı denerken, oruç reis, cenk esnasında hayatını kaybetti. 1519 senesinde, yavuz sultan selim'den yardım isteyen hızır reis, yavuz sultan selim tarafından cezayir hakimi olarak tanındı ve hakimiyeti tam manasıyla ele geçirerek, cezayir'i osmanlı toprağı haline getirdiler. daha sonraları biliyorsunuz muhteş mi muhteş sülüman, barbaros sıfatı verip, cezayir beylerbeyi olarak donanma başına atayacak ve devşirme rüstem'in devşirme kardeşi sinan'ı donanma başı yapmasına kadar da uzun yıllar, dünyanın en kuvvetli donanmasını oluşturup, yönetecekti.
1830'a kadar süren osmanlı hakimiyet'i, hasta adam osmanlı'nın toprak kaybetme silsilesiyle son bulacak ve fransız işgali ile cezayir, fransız sömürgesi haline gelecekti. 17 sene süren çok kanlı işgal sonunda, bütün cezayir'e hakim olan fransız yönetimi, devleti 3 ayrı eyalete böldü ve kendi atadığı valiler ile yönetilmesini sağladı. böylelikle cezayir'de fransa'ya bağlı "sömürge yönetimi" hüküm sürecekti.
halk hiçbir zaman kabul etmedi bu himâyeyi. yıllarca ayaklandılar, her defasında daha fazla öldürülerek durduruldular. berberiler'i asimile etmek için, avrupa'dan nüfus transferi yapan fransızlar, burada avrupalılar'a toprak dağıttı.
sene 45'i gösterdiğinde, mevsim henüz yazı görmemiş ve bombalar tam patlamamışken, cezayir bağımsızlığını istedi. yine katledildiler ve tarih bundan katliam olarak bahsederken, hak yerini hiç bulmadı.
nihayetinde sene 1954'ü gösterdiğinde, cezayir halkı tekrar fakat bu sefer daha kararlı bir şekilde ayaklandı. 55'de ülkede olağanüstü hâl ilan edildi. 58'de mısır'da toplanan cezayir kurtuluş savaşının öncüleri, bağımsızlık ilan etti ve 62'de imzalanan evian antlaşması ile cezayir yabancı güçlerden arınmak için ülkede referanduma gitme şartını kabul ederek barış yaptı. halkın yüzde doksanından fazlası bağımsızlığa onay verdi ve cezayir hür bir devlet haline geldi.
günümüzde bu devlet, avrupa'nın doğalgazının yüzde 11'ini karşılamaktadır.