türk mutasavvıflarının kabul ve takip ettikleri anlayıştır. çıkış noktası her ne kadar hacı bektaş veli'ye aitmiş gibi görünse de (hacı bektaş da makâlât'ını bu düşünce üzerine yazmıştır) bu düşüncenin kaynağı, xı. asrın sonlarında veya xıı. asrın başlarında sayram'da doğan ahmed yesevî'dir. yesevî fakrnâme adlı eserinde dört kapı kırk makam'ı açıklamıştır.