Horasan doğumlu türk sufi, inançsal önder. Temelinde her şeyin görünen yüzünün ardında gizli bir özün ve gerçeğin bulunduğu esasına dayanan batınilik öğretisini benimsemiştir.
Bazı kaynaklarda Ahmet Yesevi tarafından yetiştirilerek Anadolu’ya gönderildiği şeklinde ifadeler yer alır. Ancak Yesevi 1090-1100 yılları arasında yaşamış Hacı Bektaş Veli ise 1200’lü yıllarda dünyaya gelmiş. Nakşibendi şeyhi olan Yesevi’nin öğretileri sünni-islam kültürüne dayanır. yaydığı bektaşilik düşünce yapısı ile ilgisi yoktur.
Hacı Bektaş Veli, Moğolların Alamut Kalesi’ni de işgal etmesinin ardından diğer dervişlerle birlikte anadolu’ya göç etmiştir. Anadolu’da Nevşehir’in Sulucakarahöyük ilçesine yerleşir ve hümanist düşüncesini yaymaya başlar.
Türkçe’ye çok önem verdiği bilinir. Arap kültürünü öne çıkaran Selçuklular’a rağmen kitaplarını türkçe olarak yazmıştır.
İnsan ahlakının önemli olduğu, alınan abdestle sadece insanın teninin temizlenebileceği, asıl temizliğe ise insanın içindeki kötülüğü yenerek ulaşabileceği gibi düşünce yapısına sahip bektaşilik öğretisini geliştirmiştir. Bektaşiliğin ilkesi meşhur “eline, beline, diline hakim ol”dur. Bir diğeri ise “Elinden geldiğince herkese iyilik yap”tır. Hatta makalat ’ta “Amma benim üç eyi dostum vardır. ben ölünce biri evde kalır, biri yolda kalır ve biri de benimle gider. Evde kalan maldır, yolda kalan akrabalarımdır, benimle gelen ise iyiliğimdir” ifadeleri de yer alır.
Felsefi düşünce yapısının dışında islami anlayışı da şu şekildedir:
1-Türkçe’yi ibadet dili olarak kullanmış,
2-Sünneti ve şeriatı kaldırmış, herkese şeriatsız bir yaşam sunmuş,
3-zorunlu ibadet ve cinsiyet ayrımını kaldırmış,
4- bilinen ibadetler yerine, eski Türk Şamanizminden, Zerdüşt dininden ve diğer halkların toplumsal/dinsel pratiklerinden esinlenerek geliştirdiği cemi koymuştur.
Hacı bektaş veli’nin anadolu’da yaydığı felsefe yeniçeri ocağının kurulmasına da ilham olmuştur. Bir diğer ilave bilgi; Abdal Musa da amcasının torunudur.
bu girdi @iskiski'nin meydan okuması üzerine yazılmıştır.
