sağlık bakanlığı covid-19 önlemleri kapsamında hayata geçen, seyahat edecek kişilerin mutlaka oluşturması gereken kod.
uçak bileti almadan önce sizi hes kodu almaya e-devlete yönlendiriyorlar ve çok kolay şekilde hes kodunuzu alabiliyorsunuz. süre kısmına dikkat ederseniz herhangi bir sıkıntıyla karşı karşıya kalmazsınız. uçuş tarihinize dikkat etmekte fayda var. yeni bilet alımında işler bu denli kolay iken açık bilete sahip olanların iki kat dikkatli olması gerek. pandemi sürecinde ben dahil birçok insan seyahat kısıtlamaları sebebiyle uçuşlarını açık bilete çevirdi. açık biletlerinizi tekrar kullanıma geçireceğiniz zaman uçuş önceden oluşturulduğundan dolayı yani yeni bir uçuş olmadığından dolayı hes kodu ekranı karşınıza çıkmıyor. siz biletinizi aldığınızı ve uçağa binebileceğinizi zannederken hes kodunuzu biletinize işlettirmediğiniz için uçağa alınmazsınız. birçok havayolu firması yeni bilet alımında bu konuyu bas bas bağırırken, iş açık biletlere geldiğinde sus pus oluyor. sizden ricam açık biletlerinizi tekrar kullanıma açtıktan sonra yani yeniden biletleme yaptıktan sonra havayolu şirketinin çağrı merkezini arayıp hes kodunuzu uçuşunuza işletmek istediğinizi söylemenizdir. uçuş pnr kodunuzu ve hes kodunuzu söyleyerek işinizi kolayca halledebilirsiniz.
değil test yapmak ateşinizi bile ölçmeden veriliyor bu kod. kendi aracıyla seyahat edenler için gerekli değil, toplu taşıma kullanacaklar için veriliyor. ne işe yaradığına dair bir fikrim yok. covid 19'un yayılmasını engellemediği aşikar.
Rezalet ötesi uygulamadır. Zaten vatandaşlık numarası+ süre ile bir numara atanıyor. Aynı sonuç vatandaşlık numarasını doğrudan kullanılarak da yapılabilir. "X numara şu tarihe kadar toplu taşıma binebilir" diye. Hele Uçak biletinde vatandaşlık no zaten var.
Hadi bunu gectim, yurtdışından gelenlere "bunun uygulamasını indirin" diyorlar ama uygulamaya onay kodu içi gereken SMS sadece türkiye numaralarına gönderiliyor. Lan adam turist, polonya'da türk hattı mı alsın?
Yine kimin amcaoğlu bu cin fikirle geldi, hangi liyakatlı bilgi işlem firması bu ürünü ortaya koydu, en basit kullanıcı vakasını, testini atladı da devletin yüzü olarak hizmet veriyor merak konusu.
ne işe yaradığı hakkında kimsenin fikri olduğunu sanmadığım bir şey.
şimdi, hayat eve sığar uygulamasını indirme zorunluluğu olsa, diyecektim ki sağlık bakanlığı bir şekilde hareketlerimizi takip edecek. ama yok. e-devletten alınabiliyor.
kodun şöyle bir mantığı olabilir diye düşünüyorum. yani, kod alınmak istendiğinde kişide bir sorun var ise bu kod verilmiyor. eğer böyle ise neden 18 ay geçerli? benim o gün sorunumun olmaması 18 ay daha olmayacağı anlamına mı geliyor?
bir diğer mantık da şu olabilir. kod oluştuktan sonra bu kod ile anlık güncellenen sağlık bilgilerine ulaşılıyor. eğer öyle ise, bu işi yapabilecek olan zaten tc kimlik numarası var. ve yine öyle ise, okuldan kitap almaya gittiğimde bu kod sadece kağıda yazıldı, nasıl bir kontrol mekanizması söz konusu?
Zaman kaybetmemek için bu kodun olduğu sayfayı ekran görüntüsü olarak kaydettim ve gerektiğinde fotoğrafların içinden bulup görevliye gösteriyorum.
bu fotoğrafı bir ya da birkaç kişiye göndermiş olsam onlar da aynı kodu kullanabilirler. Çünkü kimlik kontrolü yapılmıyor. Kodun kime ait olduğunun bir önemi yok yani. kötü senaryoyu düşünürsek, pozitif bir vatandaş negatif bir vatandaşın hes kodu ile birçok yere rahatlıkla girip çıkabilir. Gerçi girse ne olacak? Virüs canı istediği zaman, istediği yerde ve istediği kişiye bulaşıyormuş. Öyle değil mi? Ben öyle anladım.
akibetinin ne olduğunu merak ettiğim koddur. kullanım süresi 30 yıllık falan çıkıyordu en son geçen sene. şimdi zaten elini sallasan covid'e çarparsın, okullar açıldı, virüs coştu. karantina falan yok. herkes işinde gücünde. bu kod da diğer şeyler gibi tarihin tozlu raflarına kalktı gitti işte.
açılımı da anlamsız olan bir şeydi zaten. hayat eve sığar. sığmaz anam. sığmadı zaten.
Sağlık bakanlığının böyle bir koda neden ihtiyaç duyulduğunu net ifade edemedikleri için pek de amacına ulaşamamış kod sistemi.
Sorun neydi de neye derman olmaya çalıştı?
Salgın döneminde testi pozitif çıkmış, karantinada olması gereken ama etrafta fıldır fıldır dolaşan vatandaşların AVM gibi kalabalık yerlere girişinin engellenmesi gerekiyordu.
Kare barkod bu iş için uygun, tamam ama başka sıkıntı var.
Şimdi ben bir vatandaşım. Vatandaşlık numaram var ve bu numara ile sağlık kayıtlarım bilgisayar sistemlerinde saklanıyor. Bu numaranın aşağıdaki kısıtları var: - Sadece bir tane var - Değiştiremiyorum. - Sonsuz ömre sahip.
Hastalık durumu ise değişken ve kişisel bir bilgi. İyileşebilirim, sonra yeniden hasta olabilirim. Sağlık bilgilerime ulaşma iznini bir yere verdikten sonra vazgeçebilirim. Birileri hayatım boyunca benim covid durumumu takip edip "aha yatağa düştü, evden dışarı çıkamaz hadi gidip zulasını patlatalım" deyip kötüye kullanabilir vs. vs.
Bu nedenle "sanal kredi kartı benzeri" ortamlarda paylaşmalık geçici ömürlü bir çözüme gidildi.
Bu geçici kod yardımı ile arka planda vatandaşlık numarası ifşa edilmeden covid bilgilerine erişilebiliyordu.
Peki, kullanım amacı anlaşılmadığı için ne gibi bir yanlışa neden oldu?
Ben AVM de bir güvenlik görevlisiyim diyelim. Verilen emir "barkodu okutunca kırmızı görünenleri içeri alma" Tamam ama hasta şahıs sağlıklı birinin hes kodunu verirse?
Hes kodu okutulan uygulama halka açık olan "ad soyad" bilgisini veriyordu ama kimse kimlik kontrolü ile doğrulamıyordu.
Muhtemelen gelecek versiyonda (neden gelecek versiyonu olsun ki, umarım olmaz) muhtemelen kod okutunca kayıtlı fotoğraf da gelir. Ama sadece bu özellik bile ciddi anlamda sunucu yatırımı gerektirir. Yaparlar mı? Tabii ki yaparlar. Ucunda para var.
Hukukun topal olduğu her memlekette olduğu gibi bizde de bir işe yaramayacaktı ve yaramadı da.
Nihayetinde uygulama, eğer hasta olmadığını beyan edip, hastaysan ve hastalık bulaştırdığın için birilerinin ölümüne sebep olursan, hakkında dava açılabilir ve cezai işleme tabii olabilirsin, minvalinde planlanmıştır. Fakat hasta olanların sokakta, ulaşım araçlarında, hatta şehirlerarası yollar ve yolcu otobüslerinde yakalanması, yine karantinada olması gerekenlerin düğünlerde yakalanması v.b. durumların hiçbir kanuni işleme tutulmaması, var mı var memleketi olduğumuzu bu alanda da kanıtladı ve ödüller verdi.
Var mı var memleketinden başka bir insanlık manzarası.
Bu programın tamamen saçmalık oluşuna bir örnek;
Evde otur, çalışma. Sana maddi destekte bulunmayacağım. Sana iban verip senden para isteyeceğim. Birikimin varsa harca, fakirleş. her şeyin fiyatının 3 kat artmasına sebep olsam bile, stokçuluğa göz yumacağım. İşverenin seni istismar etmesine müsaade edeceğim. Hani sen gelecek garantisi adına sigorta işletiyorsun, işsiz kalırım diye oraya belli bir para yatırıp biriktiriyorsun ya. Hah işte ondan asgari ücretin yarısı kadarını sana aylık veririm, üstünü de işveren ister tamamlar ister tamamlamaz, bana ne. buna rağmen hayat eve sığar, ne olacak cürümün kadar...
Bunlar tabii hayal ve uydurma şeyler. Eğer böyle bir ülke olsaydı, böyle şeyler yaşanabilirdi şeyleri. Kölelikte yükseliş.
