(bkz: camera obscura)
ilk fotoğraf makinesi diyebiliriz bu karanlık kutu için. (ben derim, kimse beni tutamaz.)
varlığı milattan önce 400 falanlara dayanan, ancak gelişimi iki bin yıldan fazla süren bir serüven. şimdi böyle deyince biraz afaki oldu gibi, sallamasyon oldu gibi değil mi? hani, nerdeymiş karanlık kutu bugün?
önce bi bakalım karanlık kutu neymiş, nenye benzermiş:
Dört yanı kapalı bir kutu düşün. Şimdi o kutunun bir yüzüne bir iğne deliği aç. o delikten içeri ışık girecek. işte o ışık, ilk karşılaştığı yüzeye bir görüntü oluşturur. bu görüntü, dışarıda var olan görüntünün alt-üst ve sağ-sol olarak tam ters görüntüsüdür. bunun böyle olduğunu, yani karanlık kutunun içinde, iğne deliğinden gelen ışığın vurduğu karşı yüzeyde ters görüntü oluşturduğunu teey milattan önce (kaçtı lan dur bi kopya çekip geliyorum) 470-391 yıllarında yaşamış bir adam söylemiş: mo ti.
üstünden zaman geçmiş, başkaları da başlamış bu zımbırtıyla uğraşmaya. bu karanlık kutuyu kocaman odalar halinde düzenleyip gölge oyunu gibisinden şeyler yapmaya çalışan mı dersin ( aslında buna da ilk video kamera diyebilirim bence), karanlık oda yapıp, içinde kopya ile resim yapan mı dersin... olaylar olaylar.
biri tutar, deliğe mercek koyar (1500'ler), öbürü tutar merceği dış bükey yapar (1500'ler), üstüne iki tane mercek koyar, öbürü gelir bu tanımlar üzerinden aygıt yapar, öbürü aygıta ayna ekler, sonra bu elde edilen görüntüyü sabitlemek lazım*, derken derken teknoloji geliştikçe gelişir. mö 400'lerde "ulan buraya gelen görüntüye bak, ters dönmüş ehehe" den olay nerelere gelir. şimdi karanlık kutulardan çoğumuzun cebinde iki tane var. biri kendi sıfatımız için (selfie cam), öbürü bizden kalanı için (main cam).
*: şimdi benim aklımda bir soru var.
hani demiştim ya karanlık kutunun içinde kopya çekip resim yapmak. günümüzde "resim" ve "fotoğraf" kelimelerine karşı bir hassasiyet var hani:
- "ay bu resim çok güzel, nerede çektin?"
- resim değil fotoğraf
- peki
***
- bi resmimi çeker misin?
- fotoğrafını çekerim, resmini çizerim
-yav he he.
***
işte benim karanlık kutu hakkında bu kadar yazmamın sebebi bu. karanlık kutu içinde kopya* ile çizilen bir görüntü, resim midir fotoğraf mı?
*: karanlık odanın bir duvarına diyelim, bir delik açıp dışarıdaki görüntünün içeri yansıması sağlanır. karşı duvara ters olarak yansıyacak olan görüntünün (ışığın) önüne bir yarı saydam kağıt (aydınger olabilir mesela) koyulur. ve üzerinden çizilerek resim sanatı icra edilmiş olur.
el emeği ile ile çizildiği için resim, ama dışarıdaki görüntünün sabitlenmesi sebebiyle fotoğraf.
haydi bakalım...
kategorisine de karar veremedim. teknolojik bir şey en nihayetinde...