türkiye'nin birkaç sene önce israil'in askeri tatbikat ve faaliyetler dışındaki işbirliği mekanizmalarına katılmasına karşı koyduğu vetoyu kısmen kaldırdığı örgüt.
2000'nin ortaları o zaman genç olan annem ve babamın supersport diye bir kanalda yabancı müzik dinlemeleri ve benim chorjavon şarkıyla karşılaşıp, şarkıdaki görüntülere anlam vermeye çalışma çabam. ilk çocukluk travmalarımdan birine sahip olan şarkının sahibi grup.
4 Nisan 1949 tarihinde Sovyetler Birliği 'nin doğu Avrupa''da yarattığı tehdidi karşılamak amacıyla kurulmuştur. turkiye örgüte kuruluşunun ardından yaklaşık 3 yıl sonra katılmıştır.
Türkiye'nin katılımdan kısa bir süre sonra özellikle 1960'ların sonundan başlayarak Türkiye'nin örgütteki varlığı özellikle sol çevreler tarafından sürekli sorgulanmıştır.
ABD emperyalizmi ve bu ülkenin üye ülkelerde dahi giriştiği rezillikler (burada gladyo benzeri yapıları kastediyorum.) düşünüldüğünde bu sorgulama, aşırı uçlara görülmediği sürece, yerindedir.
ancak bu eleştiriler çoğunlukla Türkiye'nin nato'dan çıkmasını da içerecek şekilde ileri sürülmektedir. bence bu tarz yıkıcı bir eleştirinin çok ciddi sakıncaları var.
1. öncelikle soveytler birliği'nin ikinci dünya savaşından sonra hem Türkiye'de hem de doğu avrupa'da yarattığı tehdit gerçekti. bunu inkar etmenin hiç bir anlamı yok. stalin'in ölümünden sonra sovyetler birliğinin yeni lideri ve en az Stalin kadar komünist kruscev dahi bunu kabul etmiş ve stalin'in saldırganlığı için adeta özür dilemiştir.
diğer yandan, ikinci dünya savaşının bitiminde Avrupa'nın yarısını ele geçiren Sovyetler birliği'nin boğazlarda üs, Doğu Anadolu'da toprak taleplerine tek başına karşı koymamız dönemin koşullarına göre çok zordu. (Aslında Truman doktrinine kadar Türkiye batı tarafından büyük ölçüde yalnız bırakılmış, Sovyetler birliğine karşı tek başına şerefli bir şekilde direnmişti. ancak bu direnişi uzun süre surdurebilecek ulusal güç kaynaklarından yoksundu. hadi siyasi olarak direndi diyelim, askeri bir karşılaşmada Sovyetler birliğine karşı ne yapabilirdi ki?)
uluslararası ilişkilerde, yakındaki büyük bir gücün yarattığı tehdide karşı uzaktaki bir başka başka büyük güçle askeri ittifak kurmak Türkiye'nin yeni icat ettiği bir politika değildi. Türkiye de benzeri durumda olan pek çok ülke gibi zorunlu olan neyse onu yapmıştı. bu yüzden Türkiye'nin NATO üyeliği dönemin koşullarına göre son derece meşru ve anlaşılabilir hatta zorunlu bir şeydi.
2. insanlar NATO'yu ABD güdümünde bir örgüt sanıyor. nato politikalarının belirlenmesinde elbette ABD güçlü bir konumda ama bu örgütü ABD'nin oyuncağı yapmıyor. Aksine, pratikte ABD'nin nato'yu kontrol etmesinden çok NATO'nun ABD politikalarını kontrol edip yönlendirdiğini, zaman zaman da aşırılıklarını frenlediğini söyleyebiliriz. çünkü nato'da kararlar oy birliği ile alınır. bu da en güçsüz üyenin bile örgütün kararlarını veto edebileceği anlamına gelir. örneğin; Türkiye bugün Finlandiya'nın üyeliğini reddedebileceğini söyleyebiliyorsa (tabi söylemekle yapmak farklı şeylerdir.) bunu örgütün karar alma mekanizmasindaki veto sistemi sayesinde söyleyebiliyor.
3. Türkiye'nin nato'dan çıkmasıyla karşı karşıya kalabileceği Rus tehdidinin azımsamak için gerçekten deli olmak lazım. biz bu adamlarla 19. Yüzyılda defalarca savaşmış, sürekli yenilmişiz, birinci Dünya Savaşı'nda da karşımızda bunlar olmuş, ikinci dünya savaşı biter bitmez bizden toprak istemişler. yarın da Rusya ile karşı karşıya gelmeyeceğimizin garantisi nedir? daha yakın tarihte de, Bosna ve kosava savaşlarında, Azeri-ermeni çatışmasında hep karşı saflarda yer almışız. Daha yeni Suriye iç savaşında savaşan tarafları desteklemişiz hatta uçaklarını düşürmüşüz. bizde olmayan nükleer silahlara sahip olduklarını, son dönemde izledikleri pervasız dış politikayı da hesaba katın. Şimdi durum buyken NATO'nun sağladığı güvenlik şemsiyesinden yararlanmak neden yanlış olsun?
4. biliyorsunuz Yunanistan da NATO üyesi. Şimdi biz nato'dan çıkınca buna en çok haklı olarak Yunanistan sevinecek. nedeni de çok basit: Yunanistan bizim üyesi olmadığımız bir güvenlik örgütünün desteğini arkasına alabilecek. her 20 yılda bir yunanistanla savaşın eşiğine geliyoruz. (Bu gerginlik için sadece Yunanistan'ı suçlamıyorum tabi, ama gerçek durum bu) zaten her zaman ab'den aldıkları destekle Avrupa'nın şımarık çocuğu gibi davranıyorlar. bir de arkalarına NATO'nun desteğini alırlarsa ne kadar pervasızlaşabileceklerini düşünebiliyor musunuz?
Oysa biz NATO üyesi olduğumuz sürece örgüt yunanistan ile aramızda bir tampon işlevi üstleniyor hatta zaman zaman uzlaşı platformu oluşturuyor. çünkü nato da Güney kanadında savaşan iki üye istemediği için türk Yunan ilişkilerindeki sorunların çözümüne destek veriyor.
sonuç olarak, sorun NATO üyesi olmak değil. bütün mesele nato içinde ulusal çıkarlara dayalı bağımsız politikalar izleyebilmek. bunu soğuk savaş döneminde tam anlamıyla yapamadık. ancak bu durum örgüt üyeliğinin dayattığı bir zorunluluk değil siyasi bir tercihti.
sonuç olarak, NATO'nun dışında kalmak Türkiye gibi bir ülke için jeopolitik intihar olur. bir yanda dev Rusya diğer yanda şımarık Yunanistan'la birlikte yaşadığımızı, Ortadoğu gibi sorunlu bir coğrafyaya komşu olduğumuzu unutmayalım.
Türkiye'nin çıkarları NATO'nun dışarısında kalmak değil, örgütün güvenlik şemsiyesinden yaralanmak ve mümkünse örgütü içeriden ulusal çıkarlar doğrultusunda yönlendirmektir. örgütün Oy birliğine dayanan karar alma mekanizması bunun bütün araçlarını sağlamaktadır.
abd veya herhangi bir batı ülkesiyle sorun yaşandığında, ulusalcı ve solcu kitlenin sürekli çıkalım diye direttiği örgüt. aynı kitle yıllardır abd’nin, tr’ye saldıracağını da söylüyor ama neyse.
