Hayatında elini ota sokmamışların ne kadar zor olduğunu anlayamayacağı olay. İzmir başlığında dediğim gibi sıcak, rahat ve mutlu hayatlarınızla taşranın zorluklarını anlıyormuş gibi yapmanız bence son derece yapmacık.
dünyanın en zor uğraşlarındandır. ufak bir bahçe, bilmemkaç dönüm arazi ya da sera olması arasında pek bir fark bulunmamaktadır. zira hepsi aynı zorluktadır ve yetişen her bitki ciddi oranda emek ister. ekmesi, sulaması, budaması, zararlı bitkilerden arındırması, toprağı, güneşi, kuraklığı, rüzgarı hepsi tek tek uğraştırır. fakat toprakla haşır neşir olmaktan keyif alan insanlar için de büyük bir terapidir. finalde tüm çabaların karşılığının alınması ise paha biçilemez bir huzur verir.
Haftasonu, bayramı bilmemnesi olmayan ağır bir iştir. inek cumartesi bilmez, gene temizlenecek, keçi bayram dinlemez, gene doğuracak. Keza hasat öyle, ilaçlama öyle. Hiçbir işi erteleyemezsin.Ha kışları rahat geçer.
Şimdi "bilmemnerede çiftlik alacağım"cılar azdı. Dedikleri yerler de hep kıyı bölgelerindeki pırıl pırıl araziler. Fiyatları duyunca inanamayıp tekrar söyletiyorlar. Ne sandın aslanım bi akıllı sen miydin?
Lan bıraksan öğlen 11'e kadar uyuyacak, her randevusuna yarım saat geç çıkan, sabah dört kere alarm erteleyen, bulaşığa üşenen tipler çiftlik hayali kuruyor. Neyse ki aynı tembellik onları koruyor da hayallerine yönelik ciddi bir adım atamıyorlar.
Bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, uygun koşullarda korunması, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanması, ziraat.
insanlık tarihinde önemli bir aşama olduğu söylenegelir. başka bir bakış açısı ise ilk evcilleştirilen hayvanın sapiens olduğunu ve bunu bitkilerin başardığını söyler. tarımın insan gelişimine ne kadar katkısı olduğu da tartışılır. tarımla birlikte insan avcı toplayıcı kültürdeki besin çeşitliliğinden vazgeçmiş, karbonhidrat ağırlıklı bir beslenme sistemine geçmiştir. tarımın tarihi sekiz-10 bin yıl öncesine kadar gidiyor. insanlık tarihi dikkate alındığında çok kısa bir süre bu. bir on bin yıl daha devam edebilir miyiz şüpheli.
ateş ve sanayi devrimiyle beraber insanlığı baştan aşağı değiştiren üç atılımdan biridir. buna bilgi devrimini de ekleyen düşünürler var lakin ilk defa insan, zihinsel avantajını parça parça kaybediyor. işin zihin kontrolüne kadar kayacağını iddia eden önemli figürler de var.
tarıma dönelim, bu sayede yerleşik yaşayanlar, yiyecek kısıtlılığı olan toplluklardan yiyecek fazlalığı olan topluluklara evrilmiştir. avın gelecek kışa görüneceğinin garantisi yoktur, böğürtlen bu sene vardır ancak arpa fazla hasat alındığında stoklanır, taşınır. musanın yedi yıl bollukta stok yapmayı öğütlemesi ve bu sayede yedi yıl kıtlığı atlatması bu gerçeğin öykülere yansımış halidir. o fazla arpanın kime gideceği, nasıl yönetileceği yeni uzmanlaşma alanlarını ve sınıfları doğurmuştur.
bu arada su kanalları üzerinden mühendislik, taşkın-kuraklık döngülerini hesaplamak için astronomi, arazi paylaşımı için geometri ve benzer ölçü sistemleri aşmaya başlamıştır.
sorun insanın tahıl ağırlıklı beslenmeye uygun evrimleşmemiş olmasıdır. bu yüzden yanında diyabetten obeziteye türlü türlü beslenme bozukluklarını getirmiş, oruç gibi kontrollü diyetlerin insan kültürlerine girmesine neden olmuştur.
sözlerime nereden başlayayım bilmiyorum. tarım dediğimiz şey tüm insanoğlunun en temel ihtiyacını karşılayan uğraş aslında. bir insanın en temel ihtiyacı gıda ve sudur. bundan daha temel bir ihtiyaç yok. aynı zamanda bu ihtiyaç bütün yaşamı boyunca gerekli. tarım bu ihtiyacı karşılıyor. ancak tüm dünya tarım faaliyetleri yüzünden aç ve susuz kalacak.
peki nasıl aç ve susuz kalacağız derseniz bir çok etken birleşiyor. öncelikle tarımsal faaliyetin en önemli ihtiyacı su. ancak suyu kullanma konusunda o kadar kötü durumdayız ki. sadece ülkemiz açısından değil, neredeyse dünyanın her yerindeki tarım uygulamaları artık dünyayı yıkma noktasına geldi. suyu sadece çok kullanmaktan bahsetmiyorum, suyu kirletmekten de bahsediyorum. dünyamızın oksijenini sağlayan en temel kaynak, bilinenin aksine ormanlar değil deniz bitkileri ve planktonlardır. oran olarak söylersek, oksijenin %70'i denizlerden gelir. özellikle tarımsal faaliyet esnasında kullanılan zirai ilaçların en büyük yan etkisi toprağa, oradan da yer altı sularına karışmaktadır. bu suların büyük miktarı da denizlere ve göllere ulaşır. bu ilaçlar ise özellikle planktonlara zarar vererek oksijen kaynaklarını azaltmaktadır. aynı zamanda denizlerdeki oksijen kaynağı olan bu canlıların azalması, suyun kendi içerisindeki ekosistemi bozmaktadır. bununla beraber aynı kirli sular tekrar tarımsal faaliyette kullanılır.
küçük bir örnekle açıklayacak olursam, ısparta'nın eğirdir ilçesinde bir çok köy elma ve kiraz gibi ürünler yetiştirir. bunlar için yılda ortalama 14-16 kere zirai ilaçlama yapılır. 20 yıl önce bu köyün hem sulama hem de içecek su ihtiyacını karşılayan pınardan bugün su içilememektedir çünkü zehirlidir. benden size tavsiye, başta elma olmak üzere yediğiniz bir çok meyvenin kabuğunu iyice soyun çünkü ilaçların kalıntılarının en çok olduğu yer kabuklarıdır. aynı zamanda bilinenin aksine kabuklar vitamin deposu falan değildir. insanın sindiremediği selüloz lifleri en çok kabukta olduğundan dolayı da aslında vücudunuza yararlı çok fazla besin içermediği gibi midenizi de yoracaktır.
her neyse tarımsal faaliyete geri dönelim. ne dedik suyu ve toprağı kirletiyoruz. efendim mersin'in bozön köyüne dönelim şimdi. yıllardır ot ilacıyla mücadele içerisindeyim. çevremdeki kimseye durumu anlatamadım. 20 sene önce bahçelerimiz kekik kokardı efendim, şimdi kekik görünce seviniyoruz. suları en çok kirleten şeylerden birisi de bu. ancak insanlar bırakın ota ilaç atmayı, tarlayı ilk sürdüğünde bile ot bitmesin diye zehir atarlar. adama soruyorum: peki senin bitkiyi öldürsün diye attığın bu ilaç, kendi diktiğin bitkiye zarar vermeyecek mi? buna cevap yok. her şeye verilen cevap, bu iş anca böyle olur, herkes böyle yapıyor şeklinde. insanoğlu sanki binlerce yıldır zehir kullanıyormuş gibi...
peki neden bu kadar ilaca yöneldik? hastalıklarla en kolay yöntem aslında ilaçlama. aslına bakılırsa bugün hastalıklarla mücadelede yeni yöntemler var. mesela bazı zararlılarla beslenen böcekleri belli oranda bahçeye salmak gibi ekolojik çözümler var. bunun haricinde belli enzimlerin kurutularak suyla temas ettiğinde aktif hale getirilmesi gibi yöntemler de mevcut. ancak bunlar büyük oranda organizasyon istiyor. diyelim ki siz bunları yaptınız ama etrafınızdaki çiftçilerin hepsi kimyasal ilaca devam etti. işte bu sizin yaptığınız bütün ekolojik işlemleri boşa çıkartıyor. bu bizim en önemli verimiz aslında: tarımsal faaliyette temel problem yönetim sorunu! çiftçileri yönlendiren, örgütleyen yapılar ve kurumlar ya çok az, varsa da işlevselliği kaybettirilmiş durumda.
gelelim hastalıkların sebebine. şöyle bir düşünün, insanoğlunun en azından tarımsal geçmişi yaklaşık on bin yıl. hadi beş bin olsun fark etmez. bu tarımsal faaliyet içerisinde kimyasal ilacın tarihi 100 yıl, belki biraz daha fazla. ama çiftçiye soracak olursan ilaçtan başka çözüm yok. peki insanoğlu eskiden bok mu yiyordu afedersiniz! işte çiftçiyi eğitmeyen sistemde hatalı. bu sadece bize özel sanıyorsanız yanılıyorsunuz. başta fransa ve amerika olmak üzere bir çok yerde aynı durum yaşanıyor. tabi suçun tek tarafı devletler değil, şirketler de bu ilaçları satarken en büyük suçlu. suçlu diyorum çünkü bir çoğu yıllarca bunların zararları gizledi, devlet adamlarına rüşvet verdi ve piyasada yalanlarla satılmasını sağladı. neyse hastalıklar neden oluyor derseniz, her canlının hasta olmasında en temel sebep bağışıklık sisteminin güçsüz kalmasıyla başlar. bunun tarımda en temel sebebi ise kimyasal gübreler!
kimyasal gübrelerin etkisi üzerine tabi bir çok araştırma var. zararsız diyenleri de bulacaksınız elbet ama bu gübrelerin en temel etkisini atlayarak cevap veriyorlar. kimyasal gübre ile beslenen her bitki bağışıklık sistemi gelişmeden büyüyor. kısacası hasta olduğunda onu kurtaracak bir hücresel sistemi yok. hastalıkların elbette bir çok sebebi var ancak bağışıklık sistemleri güçlü olsalar bu kadar hastalık olmayacak aslında. burada tarım yapılan araziden tutun, çevredeki kuşlara kadar etkili. mesela kara tavuk denilen kuş o kadar azaldı ki buralarda, insanların en çok mücadele ettikleri şeylerden birisi sümüklü böcek şu anda. başta da söylediğim gibi, tarımsal faaliyetin sorunları bir tane değil. doğayla beraber hareket ettiğiniz, yüzlerce, binlerce hatta milyonlarca etmenin olduğu bir alan. atıyorum maliyede bir yasa tasarısıyla bir çok şey çözülür ama tarımda öyle değil. yaptığınız her şey koskoca dünyayı ve milyarlarca insanı, trilyonlarca canlıyı etkiliyor.
bu uygulamalar da böyle devam ederse 10 yıl sonra bok yiyeceğiz efendim. lafım size ağır gelmiş olabilir ama maalesef bir alegori yapmadım. böyle giderse gerçekten insanlar açlıktan bok yiyecek. şu anda su krizleri başladı. aslında çok eskiden başladı bu krizler ama insanların gözüne batması son bir kaç yılda oldu. sovyetler aral gölü'nü kuruttuğunda suçu sosyalizme attılar ancak kapitalizmde farklı bir halt yemedi gördüğünüz gibi. bugün bizim de bir çok gölümüz kurumak üzere. kalanı da giderek zehirleniyor. bunlarla yapacağınız tarımsal faaliyetler ise şu anki insan nüfusunu besleyemeyecek gözüküyor.
peki çözüm var mı derseniz, elbette teorikte çözüm görünüyor ancak pratikte çözüm ne kadar mümkün bilmiyorum. başta tarımsal faaliyetin kar hırsına büründürüldüğü bu zamanda, insanları doğaya zararsız bir faaliyete kanalize etmek ne kadar kolay bilmiyorum. gerçi şunu söylemek lazım, kar hırsı diyoruz ama hem ülkemizde hem de dünyada çiftçiler dünyanın en temel ihtiyacını karşılamasına rağmen iyi ücretler kazanmıyor. hollanda çok değişik uygulamalar sebebiyle iyi tarımsal geliri olan ülkelerden. amerika'da tarımsal faaliyet neredeyse köy büyüklüğünde tekil arazilerle yapıldığı için buna sahip aileler veya şirketlerde genel olarak iyi kazançlar elde ediyor. ancak bunun haricinde bir çok ülkede fakirler. ülkemizi anlatmaya gerek duymuyorum. elbette iyi kazananlar var ancak çok büyük bir kısmı fakirlik içerisinde. sadece bizde böyle sanıyorsanız yanılırsınız. 2010 yılında güney kore'de yapılan g20 zirvesini protesto eden bir çiftçi herkesin gözü önünde bıçağı kalbine saplamıştı. ya da avrupa'dan örnek vereyim, 2011 yılında evimde bir dönem misafir ettiğim bir çek arkadaş* kendisinin ve diğer çiftçilerin fakirliklerin, anlattığında ağzım açık kalmıştı. bunları anlatıyorum çünkü dünyadaki çiftçilerin büyük bir çoğunluğu üretim şekillerini değiştirebilecek imkanlara sahip değiller. evet, dünyayı kurtarmak için mantıklı üretim planları var, teoride dünya kurtarılabilir. pratiğe gelince bunu nasıl değiştireceğiz sorusu ortaya çıkıyor. işin kötü tarafı çevre kirliliğinin en temel sebeplerinden birisinin bu olduğunun farkında değiller. gerçekten benzinli arabaları, nükleer santralleri falan boş verin. yel değirmenleriyle savaşmayı bırakın, gözünüzü açın. bugün dünyayı yok eden şey tarımsal faaliyetlerimiz. zaten yıllardır sağlıksız beslenmemize değinmek dahi istemiyorum. insanlığı yok edeceğimiz gibi dünyayı da bu şekilde yok etmenin eşiğindeyiz.
bill gates yatırımı tarıma yükleyip amerika'nın en büyük çiftçisi (tarımcısı demek lazım) olduğundan beri beyaz yakada iştah kabartmaya başlamış sektör.
de gerçekten 20-30 yıl sonrasının büyük kıymeti olacaksa bize yedirmezler gibi geliyor. şimdi nasıl arazinden petrol çıksa hop, "milli servet" deyip çöküyor devlet, kıymete binerse tarıma da yapar. ya da geleceğin derebeyleri oluruz. şatolar falan.
Eski ekonomistlere göre zarar ettirmeyen aksine kâr ettiren tek sürekli büyüyebileceğiniz tek sektör. İşler basitçe şöyle; tohum al ( yatırım)> tarlayı ek > hasat et> sat. Sattığını kısımla yatırımını karşıla sonra daha fazla tohum al hasat et böyle böyle işleri büyüt. Toprak her zaman kârlı bir yatırımdır.
Aynı zamanda dönüşümlü hasatla 1 yılda birkaç farklı Ürün de yetiştirebiliriz.
Eskiden okuduğum bir yazıydı afet durumlarına karşı da muhakkak bir şeyler demişlerdir ama ben hatırlamıyorum bir daha okursam bu yazıyı silip daha ayrıntılı yazarım.
