günümüz dünyasında sürekli olarak uykudan feragat ederek yaşamak zorunda kalmanın bir sonucu olarak bozulan/kaybolan/dengesizleşen düzendir.
uyku düzenini oturtmak zor bir şey bana göre. yapılması gereken veya yapmak istenilen o kadar çok şey var ki, insan tam anlamıyla cafe breno'nun reklamındaki gibi bir açmazda kalıyor.
24 saatlik günün ortalama 10 saat çalışan insanlar olarak (ki bu kısımda kendimden pay biçiyorum) günün neredeyse 12 (10 iş + 2 yol) saatini evden uzakta, belirli sebeplerle ve yöntemlerle çalışarak geçirmekteyiz. geriye kalan 12 saat içerisinden, ideal bir uykuyu 7-7buçuk saat olarak planlayıp hesabı toparladığınızda, kendinize/evinize/eşinize/diğer işlerinize vs. ayırabileceğiniz zaman 4-4buçuk saat olarak kalmakta.
böyle bir durumda ortalama 4 saatlik bu süreyi yeterli miktarda esnetebilmek için uykudan feragat etmeye başlamaktayız. bunun kaçınılmaz sonucu olarak ise uyku düzeninde bozulmalar; bu bozulmalara bağlı olarak fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklar patlak vermekte.
yukarıda verdiğim örnek -benim gibi- günde 10 saat mesai ve git-gel 2 saatlik yolculuk ile başka birinin işletmesinde/firmasında maaşlı çalışanlar temel alınarak düşünüldü.
"benim kendi işim var, istediğim saat gider istediğim saat gelirim, kimse de karışamaz" diyenlerdenseniz ne mutlu size. buna rağmen "uyku düzenim bozuk ühü ühü" diye zırlıyorsanız allah sizi bildiği gibi yapsın, ne diyebilirim ki.
not: rahatsızlık temelli olan durumlar için mutlaka doktora başvurulması gerektiğini düşünenlerdenim ki uykusuzluğun, açıktan ve susuzluktan bile daha tehlikesi sonuçlar doğurduğunu unutmamak lazım.
bozukluğunda çeşitli problemlere yol açan düzendir.
güneşin doğuşunu her sabah izleyen biri için, yeni gün kavramı kaybolur ortadan yavaş yavaş. bir önceki gün hiç bitmemiştir onun için. bu yüzden toplumsal düzenden uzaklaşır, soyut gelmeye başlar saatler, günler, aylar, yıllar.
iyi geceler deyip geceyi bitiren insanları gördükçe zorlar kendini uyumak için. bahaneler üretip kandırır kendini, uykusuzluğa karşı cool duruşunu bozmamak için; '' einstein da günde üç saat uyuyormuş oğlum '' '' uyumak vakit kaybı yahu.. ''
aslında uyuyamamak değildir problem, zamanında uyuyamamaktır. işten güçten geri kalınır, gün içerisinde refleksler kaybolur, sohbetlerden soyutlanır birey.
bütün gün esneyip, uykuyu düşleyip, 2 saat daha dayanayım gece uyurum düzeltirim der. gece olur, yine kaçar uyku. değerlendiremez de geceyi, uyuması gerektiği saatler olduğunu bildiğinden, matah bir şey de yapamaz. sadece geçirir zamanı, boşa harcar.
çeşitli yöntemler denenir; hayvan belgeselleri, çeşitli müzikler, alkol belki.
ve hikayenin sonu büyük ölçüde aynıdır, pes edip biyolojik saate göre yaşamaya başlanır. gece kazanmıştır.
tek ve doğru bir uyku düzeni yok aslında. bugün bildiğimiz 6-8 saat arasında değişen blok uyku bu düzenlerden yalnızca biri. monofazik uyku deniyor. sanayi devriminin genele dikte ettiği bir düzen bu. fabrikaların verimli çalışması için işçinin gün içinde uyumaması gerekiyor zira.
ikinci bir uyku düzeni bifazik uyku. günlük uyku ihtiyacının iki taksitte karşılanması. antikiteden bu yana yazılmış metinlerin satır araları tarandığında genelin uyku düzeninin bu şekilde olduğu anlaşılıyor. insanlar akşam uyuyorlar, 3-4 saat uyuyup uyanıyorlar. bir kaç saatlik hareketli bir sürecin ardından ikinci uykuyu uyuyorlar.
bunun dışında polifazik uyku düzenleri de var. mesela bir dört saatlik uyku, gün içinde yirmi dakika yarım saat arası bir kaç uyku seansı daha.
akdeniz çevresinde yaygın siesta geleneği de polifazik uyku düzenine bir örnek sayılabilir. imkanı olan bünyesine uygun uyku düzeninde yaşayabilir. çok da iyi yapar.
Yaklaşık birkaç senedir beceremediğim ve eksikliğini çektiğim şey.
Oturtana kadar canım çıkıyor ama olmuyor işte anasını satayım. Bugün de okula gidemedim ve deli gibi endişeliyim mesela.
Dersleri kaçırmak beni geriyor ve vicdanen bir sorguya sokuyor.
tanım: asla bozmamanız gereken, bozunca da çok geç olmadan toparlamanız gereken şey.
uykumu düzene sokacaktım. ama yanlışlıkla uyku düzenime soktum.
geçen gece de sabaha karşı 6-7 civarında yatacakken bir anda yeter lan deyip vazgeçtim. bugün uyumayıp ertesi gece normal insan saatinde yatıp, normal insan saatinde uyancaktım ve davamını da getirecektim.
sorunsuz bir şekilde bir damla uyku uyumadan saat 21.23'e kadar geldim. (en son sıkıntıdan netflix'te son hava bükücüyü iziliyordum) herhalde olmuştur yada olacaktır deyip uykuya daldım, fakat planımda hiç hesaba katmadığım daha öncede başıma hiç gelmemiş bir olay oldu. normalde bunu doğru olarak yaptığımda hep beklenenen sonucu verirken, bu sefer 9.23'te uyuyup (TSİ 11.23) sabah 5'te (TSİ 7'de) uyanmış oldum, aslında baktığımız zaman normal geliyor değil mi?
değil işte... aslında uykun gelmezse tebrikler, uykunu düzene soktun artık saat sabah 5-6'da yatmak yerine o saatlerde uyanıyorsun. ama uykun gelirse yani ben yaklaşık 30 dk içinde uyuyup, öğleden sonra 3-4 te uyanırsam boşu boşuna dünümü çöpe atmış, uyku düzenimi de çorba etmiş olacağım.
becerebilirsem yaklaşık 10-15 dk sonra 2-3 saatlik bir uykuya dalacağım. ardından da normal insan saatlerinden birinde uyanıp, güne başlayacağım.
tabi ertesi gece kaçta uyuyabilirim hiçbir fikrim yok.
3 ay sonra gelen edit: bu saate kadar uyumadığıma göre makinenin format zamanı gelmiş demektir. ah shit, here we go again diyorum ve bugünkü uyumama orucunu başlatıyorum.
herkesin bir türlü kuramamaktan yakındığı, benimse aşırı kurulu olmasından muzdarip olduğum düzen. esnemiyor, uyku düzenim hiçbir şekilde değişmiyor. iki gün geç yatmak zorunda kalayım psikolojim acıların kadını bergen'e bağlıyor, öyle mahzun öyle garip. ve her gün sabahın köründe yataktan zıplayarak çıkmaya devam ediyorum. haftalarca sürdürebiliyorum bu saçmalığı. zaten şu hayatta bir yönüm aşırı olmasa dişimi kırıcam, bıktım kendimden.
şu güneş kaç kere ben uyanmadan doğdu, bilmiyorum. daha doğrusu böyle bir olay yaşandığını sanmıyorum. yazları artvin'e gidiyorum, güneş 04.30'da doğuyor, bendeniz 4'te ayaktayım. çözümsüz bir durum. dünyanın neresine koysan ayçiçeği gibi güneşe odaklanmış tüm mevcudiyetim ve istikbalim. yegane temelim bu. bu temel benim en kıymetli hazinem. bildiğiniz manyaklık.
sabahları zıpkın gibi olan bu bünye, akşamları ise iptal. güneş battı mı, beynim kapanıyor, durduramıyorum, berbat bir şey. arkadaşlarım arasında yaygın bir deyiş var, "istenc'in uyku saati geldi, kalkalım." kazık kadar insanım, çocuk muamelesi görüyorum resmen. gerçi evimdeki misafiri, "iyi siz oturun, benim uykum geldi" diye bırakıp yatmışlığım var, hak edilmiş bir muamele benim gördüğüm. millet haklı.
bugün yine bir sürü işim var ve dün gece çok geç yattım, yine sabah yatakta "bir saat daha uyu allahın cezası" diye kendimle mücadele ettim, yine kendime yenildim, bu sefer daha güzel yenildim.
yola geleceğimi bilsem kendimi eşşek sudan gelinceye kadar döverdim.
