aslında eser önce "karanlık ve ışık" adıyla oluşturulmuş.
1979'da milliyet roman yarışması'nda birincilik ödülünü alan roman 1982'de "cevdet bey ve oğulları" ismi ile yayımlanmış. eser 1983'te orhan kemal roman ödülü'nü almış.
roman, ödüllü olmasına rağmen zorlukla yayımlanmıştır. orhan pamuk şöyle anlatıyor bu süreci: "... bir edebi çevrem yoktu. gençlikte bir dergi olur, bir çevre vardır, arkadaş takımı, birlikte hareket edersiniz, meyhaneye gidersiniz, bir de dergi çıkarırsınız; dergide şiirleriniz, hikayeleriniz, roman parçalarınız yayımlanır. dergi yayınevi de olur sonunda, kitabınızı, romanınızı yayınlar. bunların hiçbiri olmadı bana. ben dışardan, kendi romanımı yayınlatmak için çok uğraştım. kızgındım, öfkeliydim;
ödül almıştı romanım, hala yayınlatamıyordum..."
sonunda roman 1982'de karacan yayınları etiketiyle basılabilmiş.
romanda ikinci abdülhamit döneminden 12 mart'a kadar geçen zaman diliminde bir ailenin yaşamı anlatılır.