soğuğunun ankara'dan daha beter olduğu (denizli-kütahya-uşak ile birlikte dörtyol ağzında yer aldığı için bu kadar soğuk oluyor), halkının afyonlu olmayanlara bakış açısının kocatepe üniversitesi öğrencilerinden önce ve sonra olarak ikiye ayrılmadığı, ege'de yer almasına rağmen, açıkça iç anadolu'nun bütün kültürel özelliklerine sahip olan şehirdir.
"afyon'un nesi meşhurdur?" sorusu duyulduğunda, eskiden herkesin aklına gelen ilk cevap sucuk olurdu. şimdilerde kayserililer'in her şeyi kendilerine mal etme hevesi yüzünden insanlar sucuğun en iyisinin afyon'dan değil, kayseri'den çıktığını düşünüyor. bunda cumhuriyet ve ikbal gibi dev şirketlerin reklam masraflarını kısması ve şahin, namet gibi kayserili büyük şirketlerin devlet destekleri ve reklamlarla halkın gözünü boyamasının etkisi çok büyük. "fermente sucuk" saçmalığının türkiye'de en büyük darbe yiyen şirketi tartışmasız cumhuriyet'tir. cumhuriyet'i ikbal'le girdiği rekabette bu fermente zımbırtısı sucuk pazarının diplerine göndermiştir. artık ülke içine yaptığı satıştan daha fazla ülke dışına satış yapmak zorunda kalan bir şirket haline geldi. üzücü tabii.
sucuk konusunda, eğer karşılaştırsanız afyonlu yerel sucuk üreticileri denemenizi tavsiye ederim. ahmet ipek, mazlumoğlu, (eskisi kadar iyi olmasa da) itimat gibi firmalar ayakta kalmaya devam ediyorlar. fermente olmayan sucuk üretimlerine de devam ediyorlar benim bildiğim kadarıyla.
afyon denildiğinde, unutulan bir nokta da, ekmek kadayıfından ziyade, kaymak üretiminde lider bir şehir olmasıydı. yerli manda yetiştiriciliğinde oldukça başarılı olan afyon, yetiştiriciliğe getirilen tedbirler, angus gibi ülke dışından hayvan ithal edilme yolunu seçen devlet politikaları gibi sebeplerle bu başarısını da kaybetti. artık değil türkiye'de, afyon'da bile manda kaymağı bulmak mümkün değildir. "olur mu yaae, şurada yedim ben, süperdi kaymağı" demeyin, o yediğiniz inek kaymağından başka bir şey değildi. hidayet diye bir ekmek kadayıfçısı vardır afyon'da. hükümet konağının yanında, heykel'in karşısında yer alır. küçücük bir dükkandı, belki büyütmüştür hidayet abi orayı şimdilerde. türkiye'deki en iyi ekmek kadayıfını orada yiyebilirsiniz. umarım halâ ayaktadır.
kalın damarlı mermer üretimi halen devam ediyor. genellikle ülke dışına gönderiliyor artık ama bulunması o kadar da zor değil ülke içinde de. haşhaşta ise, halen zirvededir afyon. bim, a101 gibi kıçıkırık marketlerdeki paketli haşhaş ezmelerini bile incelerseniz, hepsinin afyon'dan geldiğini göreceksiniz. afyonlular'ın birbirleri arasındaki muhabbetlerde, karşı tarafın anlamadığı bir konu olduğunda "ne haşgeş gafalısın sen de be kirve" dedikleri de hoş bir anekdot olarak kalsın burada. buradaki "haşhaş kafalı" tabiri, kafası çakırkeyif olmuş anlamında değil, çok fazla haşhaş tükettiği için algısı bozulmuş anlamında kullanılır. karşılaştırsanız şaşırmayın yani.
insanından da bahsedecektim ama şu haliyle kalsın bu yorum şimdilik. eskiden de sonsuza yakın bir değerde bağnazdılar, şimdi de öyleler; hiçbir değişiklik yok. halâ birbirlerine "hıdırlık'a göttüm ayşe'yi, gerisini de anlatmayem gari" tabirini kullandıklarından eminim. birkaç yıl önce gittiğimde, kuzenlerimden birisiyle üniversite öğrencilerinin şehri değiştirip değiştirmediği üzerine konuşmuştum. "hepsi orospu onların ya" dedikten sonra ensesine şaplak attığımı hatırlıyorum. genç yerlisi halâ şu bakış açısından kurtulamamıştır: "gıçını başını açan gız yolludur". konya'nın karanlık kısmıyla çok benzerdir bu yönü afyon'un.
sadece ankara'ya giderken kolaylı'da yemek yemek ve çay içmek için durduğunuz bir kavşaktan ötesidir afyon. ömer ve gecek hamamlarına girmeden (oruçoğlu eskisi gibi değil artık), heykel'in arkasındaki küçük parkta oturup koca kaleyi izlemeden, kalenin bilmem kaç merdivenine tırmanıp şehre ve ovaya kuş bakışı bakmadan; kısacası, içinde birkaç gün geçirmeden yanından geçip gitmemenizi öneririm. şehrin uşak'tan gelirkenki girişindeki kabristanın da tarihi çok eskidir. benim bile ölü olan en az 4 kuşak akrabam orada, üst üste gömülüdür. benden daha bilgili başka bir youser da bu kabristandan bahsedebilir.