özellikle kadınlar için yaşam cehenneme dönen ülke. Yaklaşık iki yıldır Taliban'ın iktidarı almasıyla birlikte kırıntı düzeyindeki demokratik hak ve özgürlükler, kadın hakları gasp edildi.
hatırladığımız üzere taliban zulmünden kaçmak için yollara dökülmüş, havaalanlarına akın etmişlerdi. dikenli teller arasından bebeklerini abd askerlerine veren kadınlar, hareket halindeki uçağı tutmaya çalışarak ölen insanlar, uçağa binmeye çalışarak ezilen insanlar.. (bir de tşörtleti basılmıştı uçağı tutmaya çalışan insanların aklımızla dalga geçer gibi) bu sırada ise Türkiye ve çin taliban ile çalışmaya ve iş birliğine hazır olduklarını ilan ediyorlardı. 15 Ağustos 2021’de ülke yönetimini ele geçiren Taliban azınlıkların ve kadınların haklarını koruyacaklarını ilan ediyorlardı. ancak iki yıldır zulüm, baskı ve yasaklar artarak devam ediyor.
abd işgali boyunca afganistanda kadınların çalışma ve eğitim haklarında kısmi ilerlemeler kaydedilmişti. kabil'de kadınlar kamusal alanda varlığını gösteriyordu. kız çocuklarının okula gitmesi %80e kadar ulaşmıştı. kamuda ve bankacılık, medya gibi sektörlerde kadınlar iş bulup çalışabiliyorlardı. taliban ile birlikte uzun yıllar kazanılan haklar bir anda ellerinden alındı.
kadın bakanlığı kapatıldı yerine Faziletin Teşviki ve Ahlâksızlığın Önlenmesi Bakanlığı açıldı. şiddet mağduru kadınların kaldığı sığınma evleri kapatıldı. kız çocuklarına önce lise ve ortaokul sonra da üniversiteye gitmeleri yasaklandı. kadınların yurt dışına çıkmaları yasaklandı. park ve bahçelere gitmeleri, yanlarında yakın bir erkek akraba olmadan uzun yola çıkmaları, uçağa binmeleri yasaklandı. kamuda çalışan kadınların işlerine son verildi. kadınların iş yaşamından uzaklaştırılması evi geçindirme yükünü çocuklara bindirdi. böylece çocuk işçilik arttı. sağlık sektöründe kadın işçiler yalnızcA akrabalarından erkek biri var ise çalışabilir. bunu da belgelemeleri gerekiyor. bu da az sayıda kadın sağlıkçıları daha da azaltmaktadır. bir de buna kadınların kadın sağlıkçılara muayene olması zorunluluğu getirilince durumun vahameti daha da ortaya çıkıyor. kadınlar sağlıktan yararlanamaz hale geliyor. böylece de kadın ölümleri çoğalmış durumda.
son 20 yılda 300den fazla basın yayın organı varken taliban'ın iktidara gelmesiyle yalnızca bir kaç ay içinde 200'ün üzerinde basın yayın kuruluşu faaliyeti engellendi. gazeteciler ülkeyi terk ettiler.
İşsizlikle birlikte ekonomik kriz ve gıda fiyatlarındaki büyük artış, birçok aileyi yiyecek masrafını karşılayamaz hale getirdi. yaklaşık 20 milyon insan şiddetli açlık yaşamaktadır. 6 milyonu kıtlığın eşiğinde. save the children kuruluşunun 1400 hane üzeirnde yaptığı araştırmaya göre taliban iktidarından sonra ailelerin yüzde 82’sinin gelirlerinde kayıp var. Kabil’deki ailelerin yarısı tüm gelirlerini kaybetmiş durumda araştırmaya göre. ailelerin %18i ise çocuklarını çalıştırmak zorunda kalmış. Sağlık sisteminin çökmesiyle ve yetersiz beslenmeyle birlikte bebek ve çocuk ölümlerinde artış yaşanıyor.
İnsan haklarının zaten zayıf olduğu bu ülkede taliban yönetimi ile birlikte insan haklarından söz etmek bile mümkün değil. Gazeticilere, protestoculara, aktivistlere yönelik baskı ve şiddet had safhada.sadece bunlarla da kalmıyor. Afganlar göç ettikleri yerlerde de farklı koşullarda yaşamıyorlar. Afganistan’ın komşu ülkelerinde toplam 8 milyon afgan göçmeni yaşıyor. Türkiye’de sayısı ne kadar bilinmiyor ancak 2022 yılında sınır dışı edilen afgan sayısı 66 bin civarında. Göç ettikleri ülkelerde çoğunlukla kayıt dışı çalışıyor sefalet içinde yaşıyorlar. Çok düşük ücretlerle çok ağır işler yapıyorlar.
Afganistan’da petrol ve doğalgaz haricinde bir çok değerli maden bulunmaktadır. Bunların toplam değerinin 1 trilyon dolardan fazla olduğu söyleniyor. Çin de tabi bu madenleri çıkarmak istiyor ayrıca afganistan’ı kuşak yol projesine dahil etmek istiyor. Abd ise bölgede çin’i sıkıştırmak için istikrarsızlığı körüklüyor. Çin-Rusya ve ABD’nin çektiği iki emperyalist kutup arasındaki hegemonya savaşının arasında kalan ve bu savaşta kaybeden ise yoksul afgan halkı oluyor. Afgan halkının çektiği acılar emperyalistlerin umurunda bile değil.