2023 yılına adım atmakta olduğumuz şu günlerde bile, yeni antlaşma'nın dili zannedildiği dil. evet, isa da aramice konuşmaktaydı. ama "dur şu sözlerimi oturup yazayım" demedi görüldüğü üzere. elbette isa'nın aramice konuştuğuna dair yeni antlaşma'dan deliller de var. hatta yeni antlaşma içerisinde aramice cümleler kullanılıyor isa. ama bu yeni antlaşma dilinin aramice olduğunu göstermez.
belki çoğu kişi bilmez ama isa'nın devrinde eski antlaşma dili de yunanca'ydı.
mesela ilk hristiyan metin çevirilerini yapan süryaniler, eski antlaşma çevirisi olarak yunanca metinleri kullanmışlardır.
bunun sebebi ise yahudilerin artık sadece kenan diyarında yaşamamalarıdır. roma imparatorluğu'nun getirdiği serbest dolaşım sayesinde anadolu'da ve avrupa'da yunanca konuşan çok sayıda yahudi vardır. mesela pavlus da latince ve yunanca konuşan, tarsus'ta yaşayan bir yahudidir. arada dini ritüeller ve akraba ziyaretleri için yeruşalem'e uğrar. ha keza, etiyopya'da yaşamaya başlayan ve yavaştan zencileşen yahudiler vardır. liste böyle uzar gider. en nihayetinde tüm bu toplulukların ortak dili yunanca'ydı. yunanca bilmeyeni adamdan saymazlarmış o vakitler.*
ibranice'nin yahudilerin gözünde tekrar değerli hale bürünmesi ise, yahudilerin vatansız kalması ve bu sebeple de sarılacakları tek dalın kültürel birikimleri olduğunun farkına varmasıyla olmuştur. bunu daha takvimler 1000'leri bile göstermiyorken akıl etmeleri yahudiliğin yok olmamasını sağlamıştır. yoksa adamlar muhtemelen ya orta doğu halkları içerisinde ya da yunanca konuşan halklar arasında eriyip gideceklerdi. bu sebeple de yunanca'yı terk edip, tekrar ibranice'ye sarılmışlardır. ama ibranice bir konuşma dili değil, bir din ve kültür dili olarak kalmıştır. yıllar sonra ilk ibranice konuşan kişinin doğması için 19. yüzyılı beklemek gerekecektir.
yani özet olarak mesih isa'nın yaşadığı dönemlerde, ciddiye alınmak istiyorsanız yunanca kullanmanız elzem. tabii yunanca kullandığınız için, yunanların yazım stillerine de hakim olmanız lazım. o sebeple yunanca'ya hakim olmayanlar için incillerin yazım tarzı bir tuhaf görünür.