18 ekim 2022'de (5 gün önce) resmi gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş basın kanunu'nun içeriğinin genişletilip değiştirilmesiyle başlıktaki halini almış yasa; kısaca "sansür yasası".
eski haliyle şimdiki hali arasında gözüme çarpan yerleri özetleyeyim:
- basın kartı artık resmi kimlik yerine geçebilecek. "ver kartını" diyen güvenlik ve korumalar, bir de kimlik soramayacak.
- basın kartı komisyonu'nun üye sayısı 9'dan 19'a yükseltildi. fahrettin altun'un başında bulunduğu türkiye cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı iletişim başkanlığı'ndan 2 yerine 3, en fazla nüfusa sahip 3 şehir haricindeki şehirlerdeki basın yayın kuruluşlarından 1 yerine 4, sürekli basın kartı bulunanlar arasından iletişim başkanlığı tarafından seçilenlerden de 1 yerine 4 üye olacak.
- "kanunun son halindeki 6 madde 1 nisan 2023'te yürürlüğe girecek" deniyor ama hangi maddeler olduğunu bulamadım. resmi gazete'deki hali, yayımlandığı anda yürürlüğe girer normalde.
- sıkça tartışılan 29. maddede belirtilen yeni suç "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak" hayatımıza girmiş olacak. maddenin ikinci fıkrası ise daha korkunç: kimliğinizi gizleyip de halkı yanıltmayı amaçlıyorsanız (yani, sosyal medyadaki kullanıcı adı kendi adı olmayanların paylaşımları), ilk fıkrada bahsedilen 1-3 yıl arasındaki muhtemel cezanız ikiye katlanabilecek.
- internet sitelerinin haber içerikli yayın yapanları (onedio gibi siteler doğrudan bu kapsam içinde değerlendirilecek) basın ilan kurumu'nun içine alınacak ve yerel gazete ve internetten haber yapan küçük ölçekli sitelerin resmi ilan gelirleri %75 oranında azalacak.
- zaten anladığınız üzere, yerel gazete ile internet sitesi arasındaki fark ortadan kalkacak. gazetelerdeki denetim sistemi (muhabir-editör-müdür-genel yayın yönetmeni) önemsizleşecek ve her yerel gazete bir internet sitesi gibi değerlendirilecek.
- sadece whatsapp üzerinden değil, instagram ve twitter'daki özel mesajlaşmalarınız da incelenmek üzere btk*'ya iletilebilecek.
- internet sitelerine dava açmak için tanınacak süre "şikayet tarihinden itibaren 4 ay" olacak. eskiden gazetelere dava açmak için "yayın tarihinden itibaren 4 ay"lık bir süre vardı. özetle, 2 yıl önce yaptığı bir haber nedeniyle dava edilmiş binlerce site karşımıza çıkacak.
- basın kartı alabilecekleri belirleyen basın kartı komisyonu'nun üye sayısının artırılacağını yazmıştım, evet ama üye sayısının büyük kısmını iletişim başkanlığı atayacağı için gazetecileri korumakla görevli üye sayısı çok az olacak. böylece basın kartı da önemsizleşecek.
- adil olması beklenen basın ilan kurumu'nun gazetelere verdiği reklam gelirlerinin büyük oranda azaltacağını da yazmıştım. ayrıca, siteleri ve gazeteleri rtük'e şikayet eden merci de bu kurum olacak. bi' çeşit "hem para veren hem de cezalandıran" kurum ortaya çıkmış olacak.
- btk'nın yaptırımları haddini aşacak. diyelim ki; bir sitede yazdıklarınızdan ötürü suçlanıyorsunuz ve btk bütün yazışmalarınızı araştırmak istiyor. haberleşme programlarına ya da sitelerine "bana bu kullanıcının bütün bilgilerini gönderin" diyor. bu program ya da siteler bilgileriniz vermeyi reddederlerse, 30 milyon lira ceza ve %95 oranında bant genişliği daraltması cezalarıyla karşı karşıya kalacak. %95 nedir ya?
benim gördüğüm değişiklikler böyle. ayrıca aşağıdaki 3 haberi de okuyabilirsiniz. bu girdiyi yazarken bunlardan yardım aldım ben de.