modern insan için özgeciliğe göre daha fazla tercih edildiğine son yıllarda sıklıkla rastlanan hayatta kalma güdüsü.
kapsadığı çerçeveyi sadece "ekmeğini bizimle paylaşmıyor"a indirmek çok ayıca bence. çocuğunun öleceği bir durumda, kendisi ortamdan kaçan bir ebeveyn canlanıyor benim gözümde. bu yüzden richard dawkins'in bahsettiği çerçevedeki özgeciliğin sadece hayvanlarda olabileceğini düşünüyorum (kendisinin verdiği kuş örneklerinin ötesi yok mesela. yani, bir insanın şu çağda başka bir insan topluluğu için kendisini feda etmesine ihtimal yok bence). bizim gibi gelenekselliğin en karanlık diplerinde gezen toplumlarda ise, "çocukları doysun diye annelerin sürekli aç kalması" örneğinde görülenin özgecilik olduğuna da inanmıyorum. toplumsal baskı nedeniyle kendisi değil, çevresindeki toplumun onun adına zaten karar verdiği anneler görüyorum. evet, biraz sert bir bakış açısı bu, biliyorum. sadece çocuğu doysun ve en azından kendi türü olan insanlık ve kendi soyu için faydalı ve sağlıklı birer birey olsun diye hiçbir anne kendisi aç kalıp çocuğunu doyurmuyor. bu durum yeşilçam filmlerinde falan kaldı.
"ay ne bencilsin sen de hayati, insan yemeğini paylaşmaz mı sevdiceğiyle yaae" gibi sözlerin vurguladığı davranışlar ise, bencilliğin uzağından yakınından geçmeyen masallardan örnekler olabilir. bencil olmayan biri, doğrudan kendi soyunu ve çevresini dahi düşünmeden, zararı minimize etmek için kendisinin yok olabileceğini bile hesaba katmadan davranandır. hayvanlardaki özgecilik (en azından dawkins'e göre) türün devamı odaklı ilerliyor, biliyorum. insanlarda ise böyle bir davranış modeli artık yok. olm, 500 liralık iphone indirim kuponu dağıtan mağazaya girebilmek için 50-60 yaşındaki insanları ayaklarının altında ezerek koşuşturmanın hangi yönü özgeci olabilir lan? ya da ihtiyacı olmamasına ve satın aldığında evinde çürütüp çöpe atacağı belli olan birisinin indirim var diye 10 kiloluk paketler halindeki undan 6-7 tane satın almak için yarışmasının nesi özgeci? gazetelerin üçüncü sayfa haberlerindeki "doğurduğu bebeğin ağlamasını durdurmak için boğarak öldürdü, sobaya atıp yaktı" gibi saçmalıkları yazmıyorum bile bak.
küçük çerçevede kalmak şartıyla bencilliğin her zaman saygı gördüğü toplumlarda özgeci davranış modelinin ortaya çıkması beklenemez. buna benzer örnekler, masallardaki halleriyle yeni nesillere geçirilmeye çalışılabilir ama sonuç gene kuyrukta beklemeyi bilmeyen, kendi aç karnı doymuş olsa bile onlarca avuç bedava baklavayı midesine indirmek için önündeki türdeşlerini ezmekten geri durmayacak insan modeline çıkacaktır. "ay, abisi oyuncağını mı yerden alıp oğluşuma vermiş. teşekkür ederiz abisi" gibi saçma nezaket gösterileri olsa olsa bir tiyatro oyunundan sahneler kadar gerçekçi olabilir. ya da ego pompası inhibitörü. yolumuz gene masallara çıktı işte.