1987'de film ilk gösterime girdiğinden bugüne kadar film severlerin gönlüne taht kurdu. genel olarak film iki parçaya ayrılıyor, ilki eğitim aldıkları kışla ve ikincisi vietnam. kubrick'in bu başyapıtı ilginç bir şekilde vietnam savaşı ile alakalı değil. aslında bakarsanız bu bir savaş filmi bile değil.
savaş kavramı kolaylıkla başka bir şeyle değiştirilebilir ve ana fikirler hala geçerliliğini korur. Film, birliklerin soğukkanlı bir ölüm makinesine dönüşmesini sağlayan insanlıktan çıkarma ve bireysellik kaybını gözler önüne seriyor. ordu kurumsaldır; her bir piyade artık insan değil bu kurumsal makinenin içindeki ufak bir dişli, önemli olan şey sistemin düzgün çalışması. bana kalırsa en çok yanlış anlaşılan ve kubrick'in parladığı yer burası.
filmin açılış sahnesini hatırlayacak olursanız; bütün bireyler sıra sıra oturtulmuş saçları kazılıyor. bireylerin yüzlerindeki çocuksu bakışlar, gülümsemeler yavaş yavaş kayboluyor ve bireysellik öldürülüyor. aslında kendilerini karşılaşacakları kötü şartlar için hazırlıyorlar onları insan yapan özelliklerinden sıyrılıyorlar. çünkü cephede kurşun kulaklarınızın yanından geçerken bireysellik sizi hayatta tutmayacak.
bu ilk sahne karakterlerin tanıtımı için mükemmel bir örnek. isim, yaş, etnik ve sınıf hiç bir şey yok. bireysellik namına yakaladığımız tek şey eğitim çavuşu hartman'ın askerlere taktığı lakaplar. bu perdede hartman acemi askerleri acımasızca aşağılamasını görüyoruz; bu, kişinin öz haysiyeti ve öz değeri duygusunun tam kalbinden vuruyor ve kişi kendi değerini sorgularken buluyor. kişinin aşağılanması onu şiddete ve kurumsal düzene karşı savunmasız hale getiriyor. bu sayede itaat edecekler ve zamanı geldiğinde öldürmek için tereddüt etmeyecekler.
Hepimiz, piyade Pyle'ın maruz kaldığı aşırı zorbalık ve hedeflemeye sempati duyabiliriz, ancak benimsememiz gereken bakış açısı bu değil. Hartman soğuk ve serttir. Hiçbir zaman sempatisi ve yumuşak duyguları yoktur ve acemilere vermeye çalıştığı tavırlar bunlardır. "Eğer asker eğitiminden sağ çıkarsan... bir silah olacaksın, savaş için dua eden bir ölüm bakanı olacaksın. Ama o güne kadar… sen bu dünyadaki en düşük yaşam formusun! Siz insan bile değilsiniz!
pyle birlikteki en kötü asker, sisteme dahil olmakta ve denizci piyade üniformasına uyum sağlamakta çok zorlanıyor. Hartman'ın birliklerini insanlıktan çıkarma şekli, başlangıçta çok komiktir, ancak sahne ilerledikçe çok daha üzücü ve karanlık hale gelir ve özellikle pyle'ı suistimal etmesi; pantolonu aşağıda, şapkası geriye dönük ve baş parmağı ağzındayken diğer askerlerin arkasında yürümeye zorlar.
haftalar ve aylar süren fiziksel/psikolojik şiddet pyle'ı insanlıktan çıkarmış amerikan ordusundaki soğuk kanlı mükemmel ölüm makinesine dönüştürmüştür. bu hartman'ın suistimal programı joker, cowboy ve diğerlerinden ziyade pyle üzerinde çok etkili oldu ve hartman'ın istediği askere dönüştü. hartman kendi başarısının kurbanı olmuş eğittiği asker tereddüt etmeden onu öldürmüştür.
herkes pyle ve hartman'ın ilişkisine yoğunlaşırken bir noktayı daha kaçırıyor. o da joker. küçük de olsa bireyselliğini elinden bırakmayan bir iki karakterden biri. joker, hz.meryem'e inanmadığı için hartman tarafından saldırıya uğruyor. hartman'ın en büyük hatası belki de joker'i takım lideri yapmak. hartman, joker'in kişiliğini ve bireysel ruhunu yok etmek yerine onu istemeden cesaretlendiriyor ve kişiliğini korumasında yardımcı oluyor.
hartman, pyle'ın kişiliğini yok ederek onu sistemdeki bir çarka dönüştürmek istiyor ama bu dönüşümde bir şeyler yanlış gidiyor. pyle aslında animal mother gibi katil olma yolunda güzel bir yolda gidiyordu. bu iki karakter birbirine çok benziyor; siyah saç, aynı boy neredeyse aynı donuk bakışlar. animal mother'ın miğferinde 'ben ölüm oldum' yazıyor ve amaç pyle'ın da böyle bir ölüm makinesine dönüştürmek için ideal bir karakter.
pyle zamanla dikkatli, tereddüt etmeyen askere dönüşüyor. kısa sürede m14 söküp takabiliyor, yetenekli nişancı olduğu ortaya çıkıyor hartman bile övüyor. ancak pyle sadece hartman tarafından şekle sokulmadı joker de çok etkili oldu. joker hartman gibi pyle'ın gerçek asker olması için yardımcı oluyor ama onu ezmek yerine karizmasını zekasını kullanarak ölüm makinesi olma yolundaki gidişatı baltalıyor. pyle'ın hartman'ı vurmasından önce aklı joker'in bireyselliği ve hartman'ın idealleri ile çatışıyor.
joker'in maruz kaldığı şeyler de var. kendi kişiliğini korurken hartman'ın öldürme içgüdüsü de bünyesine ekleniyor. vietnamdayken üzerinde barış simgesi taşıyor ama miğferinde 'öldürmek için doğdu' yazıyor. joker ve pyle burada birbirine çok benziyor. ancak hartman'ın ideal asker tereddüt etmez öldürür fikri pyle'da işe yararken joker'de işe yaramıyor. vietnamlı keskin nişancıyı vurmaya çalışırken hata yapıyor ve silahını ateşleyemiyor. 'eğer öldürme içgüdünüz kesin ve güçlü değilse tereddüt eder ve o an öldüremezsiniz.' der hartman.
başka bir asker nişancıyı vurur ve ağır yaralar. ancak joker'in yapması gereken bir şey var kendisi de fark etmiştir. pyle gibi joker'de içinde azıcık kalan insanlığı öldürmek için yerde yaralı yatan çocuk askeri vurmak zorundadır. tetiği çektikten sonra onu kutlayan askerlere bakar ancak masumiyetini kaybettiğini artık eskisi gibi olmayacağını o da fark etmiştir.
filmdeki en büyük ironi sonra yaklaştığımızda öldürmeye programlanan askerlerin çocuk şarkısı söylemesiydi. o askerler bir şeyler kaybetti ve asla geri alamayacaklar; artık hiç biri masum değil.