başta (bkz: dan brown) denen şarlatan olmak üzere, birçok komplo teorisyeni tarafından ucuz makalelere konu edilen; (bkz: leonardo da vinci) 'e ait bir başyapıt.
1495'te yapımına başlanmış olup, yaklaşık üç sene içerisinde tamamlanmakla beraber; 9 metre uzunluğunda, 5 metre genişliğinde devasan bir eserdir. (ölçüleri küsuratı küsuratına hatırlayamadım. ama düz hesap böyle nitelendirirsek yanlış olmaz sanırım.)
esasen bu duvar resmi, (bkz: batı resim sanatı)'nın kırılma noktalarından biri; aydınlığın, batı kültürünün bir sembolü gibidir.
resmin konusuna gelirsek; (bkz: matta incili)'ne göre (bkz: hamursuz)'un birinci gününde(bkz: on iki havari), isa'nın yanına gelirler ve bayram yemeğini nerede yiyeceklerini sorarlar. isa'dan aldıkları yanıt neticesinde belirlenen yerde toplanırlar. tabii bu sırada 30 gümüş karşılığında isa'ya ihanet eden (bkz: yahuda iskariyot) da masada bulunmaktadır. matta incilinde ki anlatıya göre; "akşam olunca isa, on iki öğrencisiyle yemeğe oturdu. yemek yerlerken, 'size doğrusunu söyleyeyim; sizden biri bana ihanet edecek' dedi. bu söz onları kedere boğdu. teker teker, 'ya rab, beni demek istemedin ya?' diye sormaya başladılar. o da 'bana ihanet edecek olan' dedi, 'elindeki ekmeği benimle birlikte sahana batırandır. insanoğlu, kendisi için yazılmış olduğu gibi gidiyor ama insanoğlu'na ihanet edenin vay haline! o adam hiç doğmamış olsaydı, kendisi için daha iyi olurdu.' dedi. bunun üzerine yahuda iskariyot, 'rabbi, yoksa beni mi demek istedin?' diye sordu ve isa'dan aldığı cevap 'söylediğin gibidir.' şeklindeydi."
yani son akşam yemeği, matta incili'nden alınan bu pasajın verdiği ilham ile yapılmıştır. esasen gerek leonardo'dan önce, gerekse sonra aynı konu birçok kez yorumlanmış, farklı şekilde resmedilmiştir. bu eserlere bakıldığı zaman genellikle genç havari (bkz: yahya)'nın başını, isa'nın göğsüne koymuş şekilde görürüz. bunun sebebi de bu sefer (bkz: yuhanna)'dan alınan şu sözlerdir; "isa bunları söyledikten sonra ruyhunda derin bir sıkıntı duydu. açıkça konuşarak 'size doğrusunu söyleyeyim; sizlerden birisi bana ihanet edecek' dedi. öğrenciler kimden söz ettiğinği merak ederek birbirlerine baktılar. öğrencilerden biri isa'nın göğsüne yaslanmıştı ve isa onu severdi."
referans : (bkz: yuhanna)13; 21,23, the bible society in turkey, yeni yaşam yayınları
leonardo'nun yorumundaki temel fark ise; "içinizden biri bana ihanet edecek" dediği o 'anı' resmetmiş ve bir ilke imza atmıştır. esere bakar bakmaz en amatör okuyucu bile isa'nın cümlesini yeni bitirdiğini fark eder. aynı konuyu tasvir eden diğer eserlerde statik bir şekilde yemek yiyen figürler görülürken, burada önemli bir ana tanıklık ettiğimizi hissederiz.
ayrıca (bkz: on iki havari)' nin hepsinin (bkz: antik yunan) filozofları gibi görünmesi ise (bkz: rönesans)'ın, antik yunan ve (bkz: antik roma) sanatına sürekli gönderme yapması ile ilgilidir. mesela resimdeki tavan figürüne baktığımızda, antik yunan döneminde uygulanan bir mimari teknik olan "(bkz: kaset tavan)" özelliği taşıdığını görülür.
bir diğer benzersiz özelliği ise oran ve orantı olarak (bkz: sanat tarihi)'nin en başarılı kompozisyonlarından biri olduğunu söyleyebiliriz. isa'nın başına baktığınız ve onu merkeze aldığınız vakit, resmin her köşesine eşit uzaklıkta olduğunu fark edebilirsiniz.
yapıt, normalde (bkz: fresko tekniği) ile yapılması gerekirken; bilinmeyen bir sebepten ötürü (bkz: tempera tekniği) kullanılarak yapılmıştır. tempera, ortaçağ'dan beri kullanılan eski bir teknik olmakla beraber; tutkallı su ve boyanın, çoğu zaman da yumurta akıyla karıştırılmasından elde edilen bir boya türüdür. bu yöntemle beraber oldukça kalın bir boya katmanı elde edilir. lakin manastır'ın yemek salonunda eserin resmedildiği duvarın hemen ardında, epey büyük fırınlı bir mutfak vardır ve yapının altından da milano'nun su kanalları geçmektedir. bu da yapı içerisindeki ısının baya yüksek olduğu yönünde bulguları ortaya koyuyor. haliyle rutubete çözüm bulunamadı, nefes alamayan resmin yüzeyi çatlayıp kabarmaya başladı. fakat bu başyapıt, fresko tekniği ile yapılsaydı herhangi bir sıcaklık sorun haline gelmeyecekti. haliyle bugün (bkz: yuhanna) figürü, (bkz: mecdelli meryem)'e benzetilmeyecek ve (bkz: dan brown), birtakım şifreler içerdiğini iddia ederek, popüler kültürün ucuzluğuna bu eseri alet edemeyecekti.
muhakkak yanlışlarım vardır; sanat tarihi uzmanları muhakkak uyaracaklardır diye düşünüyorum.