Çalışma arzusu ve yetisinde olup, aynı zamanda aktif olarak iş arayan ama geçerli bir ücret karşılığında iş bulamayan bireylere “işsiz” denir. İşsiz bireylerin de bu sosyo-ekonomik durumu yaşamasına işsizlik denir.
Uluslararası çalışma örgütü (ILO) tanımlarına göre işsizlik durumu 3 ana kriterde oluşur.
1-) İşi olmama: Bir dönem içerisinde istihdama katılamamış olanları, 2-) iş arıyor olması: Son 3 ay içinde geçerli iş arama yöntemlerinden en az birini denemiş olanları, 3-) İşbaşı yapmaya hazır olması: İş bulduğunda çalışmayı kabul etmeye hazır olanları kapsar.
TÜİK’e göre ise işsiz bireyler; 4 hafta içerisinde herhangi kanaldan iş başvurusunda bulunmuş ve 15 gün içerisinde işe başlamaya hazır olan ama henüz iş bulamamış kimseleri kapsayan bir tanım olarak karşımıza çıkmaktadır.
Asıl mevzuya girmeden önce dar tanımlı işsizlik ve geniş tanımlı işsizlik tanımlarını da yapmamız durumu daha iyi anlamımıza yardım edecektir. Dar tanımlı işsizlik: TÜİK’in de kullandığı yöntem olan dar tanımlı işsizlik gene TÜİK’e göre 4 hafta içerisinde iş aramış ve 15 gün içerisinde işbaşı yapmaya hazır olanları kapsayan işsiz kimselerin işsiz/işgücü*100 formülüyle hesaplanan yöntemdir.
Geniş tanımlı işsizlik: Gene TÜİK’e göre 4 hafta içerisinde iş arayan ve 15 gün içerisinde işe başlamaya hazır olanlar, iş bulma ümidi olmayanlar, mevsimlik işçiler, iş aramayan ama işbaşı yapmaya hazır olanlar ve eksik çalışanların da “işsiz” bireylere eklenmesi ile aynı formül olan işsiz/işgücü*100 formülü ile bulunur.
TÜİK 2014 yılında işsizliğin tanımında olan 3 ay iş arama kriterini 4 haftaya indirmiş ve o günden beri aynı yöntemle sadece dar tanımlı işsizlik oranlarını açıklamıştır.
Şimdi gene TÜİK verilerine göre 2020 yılının dar tanımlı ve geniş tanımlı işsizlik sayılarına bakacağız. :)
Dar tanımlı işsizlik İşgücü= 30.873.000 İşsizler= 4.061.000 işsiz/işgücü=4061000/30783000*100=13,2 (Tüik hesabı yuvarlama ile doğru)
Geniş tanımlı işsizlik İşgücü= 30873000 işsiz=4061000 iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar=4219000 iş bulma ümidi olmayanlar= 1369000 Diğer= 2850000 Mevsimlik çalışanlar= 107000
Geniş tanımlı işgücü sayısı = İşgücü + iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar + iş bulma ümidi olmayanlar + Diğer + Mevsimlik çalışanlar Geniş tanımlı işgücü sayısı =39.418.000
İşsizler= işsizler + iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar + iş bulma ümidi olmayanlar + Diğer + Mevsimlik çalışanlar Geniş tanımlı işsizler= 12.606.000
İşsizler/işgücü*100 12606000/39418000*100= 31,98 (TÜİK verilerine göre geniş tanımlı işsizlik oranı)
Tabii ki TÜİK geniş tanımlı işsizlik oranını hesaplamıyor. :)