gerçeklerin, mevcut eylem ve tutumlarla uyuşmazlığı sonucunda yaşanan bilişsel dengesizliktir.
bilişsel uyumsuzluk yaşayan kişi için bu dengesizlik, tutum ve eylemlerin değiştirilmesiyle değil gerçeklerin-benimsenen konuma göre- eğilip bükülmesi ile çözüme kavuşur. bu çerçevede, gerçek duruma ilişkin açık seçik veriler mevcut tutumla uyumlu olacak şekilde yeniden yorumlanır.
çünkü belli bir gerçeğe ilişkin düşünceleri değiştirmek davranışları değiştirmekten her zaman daha kolaydır.