rabies virus'un enfekte olduğu hayvanın ısırması ile insana bulaşan, merkezi sinir sistemini etkileyen , geç kalınırsa ölüm ile sonuçlanan bir hastalıktır. hastalığa tıp dilinde rabies denmektedir. latince'den gelen bu sıfat, saldırgan manasındadır.
az da olsa yaranın salya ile inhalasyonu kuduz sebebidir. bu yüzden hayvanlarımıza her zaman aşı yaptırmak zorundayız.
virüs'ün inkübasyonu ısırık yerine göre değişir. ısırık yeri, ısırık şiddeti ve buna bağlı olarak virüs'ün bulaşma miktarı inkübasyon süresini etkiler.
ısırık yeri merkezi sinir sistemine ne kadar uzaksa inkübasyon süresi artar.
hastalık akut, fulminan ve fatal ensefalit şeklinde seyreder. yara yerinde kaşıntı, ağrı ve batma hissedilir. hasta agresif ve huzursuz bir yapıya bürünmüş olur. solunum ve yutak kaslarında spazm ve hidrofobi görülür. bunu ölüm ve konvülsiyon takip eder. ölüm nedeni solunum kaslarındaki paralizidir.
deriden giren virüs kas dokusunda lokalize olur. sinir kas bağlantı noktalarındaki asetilkolin reseptörlerine tutunur. periferik sinirler yoluyla santral sinir sistemine ulaşarak fatal ensefalit yapar. virüs merkezi sinir sisteminden periferik sinirlerle salgı bezlerine ve dokulara yayılır. nöronlarda saptanan negri cisimcikleri patognomiktir. bu cisimcikler hipokampusta ammon boynuzu hücrelerinde sık bulunur.
tanıda en sık kullanılan yöntemler; enfekte biyopsi dokusunda veya vücut sıvılarında viral antijen veya negri araştırılmasıdır. alınan dokular seller's yöntemiyle boyanır.
tedavide yara yeri temizliği, immünglobulin ve aşı kullanılır.
eğer kuduz şüphesi olan bir hayvan tarafından ısırılan biri olursa ilk yapılması gerekenler; yara yerini antiseptik solüsyonlar ( varsa tabi), sabun ve su ile yıkamaktır.