rahmetli eşi john lennon kendisi hakkında "yoko dünyanın en garip sanatçısı olabilir, herkes adını bilir ama ne ürettiğini kimse bilmez" demiştir. Genel olarak daha önceki girdilerini de okuduğunuzda, lennon'ın ne kadar haklı olduğunu görebiliriz.
john lennon'la ilgili hayatının haricinde (ki o bölümle ilgili birçok şey yazılmış zaten) kendi ilgi alanım olarak sizlerle Yoko'nun sanat yapıtlarını ve sanatçı kişiliğini paylaşmak isterim sevgili dostlar.
Öncelikle yoko aristokrat bir aileden gelmiş bir sanatçıdır. Japonya'da felsefe eğitimi almış ilk kadınlardan biridir ve bu yaptığı işlerdeki farklılıkların sebebidir.
2. dünya savaşı sırasında tokyo'da bombalardan korunabilmek için sığınıkta yaşamışlardır. bu dönem yaşamı boyunca hiç açlık ve çile çekmemiş yoko'nun hayatında çok önemli bir yer tutar. daha sonraları bu zamanı anlatırken, kardeşiyle tek eğlencesinin ara sıra sığınaktan çıkabildikleri zamanlarda, gökyüzüne bakmak ve bulutları hayvanlara ama açlık içinde olduklarından çoğunlukla yemeklere benzettiklerini aktarmıştır.
2. dünya savaşından sonra ailesi ile new york'a taşınan yoko, sanat hayatına da başlamaya karar verir. gerek savaşın yıkımlarını gören, gerek açlığı ve çaresizliği uzun zaman yaşayan yoko, alışılagelmiş sanatın dışında son derece materyalist ve minimalist işler icra etmektedir.
John Cage ile tanışması hayatını değiştirecektir. Daha sonraları daha da iyi anlayacağımız üzere john cage, 1960'ların birleşik devletlerindeki avangart çıkışların ortamını hazırlayan o çok önemli kişidir.
daha önce de (bkz: resim okuma/#252261) şu girdimde de paylaştığım gibi, bir sanatçının işlerine bakmadan önce o dönemi de biraz anlamak önemlidir.
bahsi geçen dönem amerika'da hippi yaşam tarzının görülmeye başladığı (ki bu da dünya tarihi açısından çok önemlidir, çünkü gençlerin başlattığı ilk tarihi isyan ve harekettir.) antimilitarist hareketin daha yüksek sesle dile getirildiği , gençlerin "peace, drug and sex" mottosuyla hani nerdeyse sokaklarda yaşamaya başladıkları bir dönem.
bu dönemde o isyankar ruhuyla, savaşı da yaşamış bir "kadın" birey olarak (fenimist hareketlerin de oluşmasına etkisi olacağından tırnak içine aldım) new york'un soho bölgesinde (ki bohem bir bölgedir) ilk stüdyosunu açmıştır.
ilk sergisini de burada 1961 yılında açar ama sergiye sadece 5 kişi gelir ki bunlardan biri john cage diğeri de marcel duchamp'tır.
dediğim gibi, farklı konularda kendisini eleştirebilirsiniz ama birçok konunun öncüsü olduğunu kabul etmek gerekir. i.ibb.co/... şu örnekte de görebileceğiniz üzere yoko ono, yepyeni bir sanatın ortaya çıkmasını sağlamıştır. buna "katılımcı sanat" denecektir.
ilk işlerinden biri olan bu eserde siz de bir bulunan tuvale bir çivi çakarak esere katkıda bulunursunuz. eser çiviler bitince tamamlanacaktır.
ve yine kamuoyunun önünde kadınlara karşı gerçekleştirilen cinsel şiddeti gösteren ilk performans da yoko ono'nundur. (1964) www.youtube.com/... "cut piece" adı verilen bu performansta yoko ono sahneye güzelce giyinmiş olarak çıkar ve yanda duran makasla arzu eden herkesin kıyafetlerinden kesebileceğini söyler.
şimdi şöyle bir düşündüğümüzde, ki bunu önyargısız olarak 2021 yılında yapmak çok zordur, performans sanatını takip edenler de katılacaktır ki, artık bu isim altında görmediğimiz şey kalmadı. (sahnede doğum dahil) bunu o yıllar ve o dönem içerisinde değerlendirme zarureti buradan kaynaklanmaktadır.
bu süreç sonrasında john lennon ile tanışmasıyla da hayatı kökten değişecektir. john lennon ile new york binalarından sarkıttıkları dev savaş karşıtı pankartlar; birlikte de birçok ortak duygu çerçevesinde birleştiklerini kanıtlamaktadır. www.youtube.com/... şu klipte ortalarda bir yerlerde görülüyor, son derece sarsıcı bir mesaj içermektedir. "war is over. ıf you want!"
her ne kadar yerden yere vurulsa da, sanat adına koyduğu mihenk taşları azımsanamayacak kadar çoktur. Her zaman umutlu bir sanat ortaya koymuş, insanlığa dair umutlarını her eserine bir şekilde eklemiş, optimist yönü ağır basan bir sanatçıdır sevgili dostlar. bir de bu çerçeveden aktarmak istedim.