taşküre dediğimiz dünyanın yer kabuğunu katman katman incelediğimizde dünyamızın geçmişine ait çok bulgu elde ederiz. bu bulgulardan birisi de kretase-tersiyer döneminde yerkabuğunda iridyum metaline ait bir tabakaya rastlanmasıdır. iridyum dünyanın oluşumu sırasında çok fazla bulunan bir metal değildir. daha çok asteroid ve kuyruklu yıldız çarpışmalarıyla dünyamıza taşınan metallerdir. böylece bu kitlesel yok oluşta ilk şüphelimizi tespit ediyoruz. (bkz: chicxulub krateri)
bu kitlesel yok oluşu diğerlerinden daha popüler ve dramatik yapan dinozorların yok oluşudur. dinozorları kim sevmez ki? :) peki başka hangi canlılar yok olmuştur? kara bitkilerinin yaklaşık yüzde 35’i ve 25 kilogramdan daha ağır tetrapod dediğimiz 4 bacaklı kara canlılarının hemen hemen hepsi dersek yanlış olmaz.
aynı dönemde deccan volkanik faaliyetlerinin de etkisiyle atmosfer toz, kül ve sülfirik gazlarla kaplanmış, yeryüzüne ulaşan güneş ışınları azalmış, dünya hızlı bir küresel soğumaya gitmiştir. atmosferi kaplayan sülfirik gazlar asit yağmurları olarak yeryüzüne düşmüştür. tüm bunların etkisiyle fotosentez yapan karasal bitkilerin üçte biri, ve planktonların büyük çoğunluğu yok olmuştur. bu süreç bitkilerle beslenen karasal hayvanların büyük kısmını ve planktonlarla beslenen deniz canlılarının çoğunu olumsuz etkilemiş ve besin zincirinde büyük bir yıkım yaratmıştır.
denizlerde ihtiyozorlar, mosazorlar, plesiozorlar, ammonitler, kemikli balıkların yüzde doksanı (okyanus asidik oranının artmasının etkisi de yüksektir), havada pterezorlar, karada avian (kuşların atası olarak kabul edilen, böcek, tohum, yumurta, solucan, salyangoz gibi geniş bir beslenme yelpazesine sahip, hafif kemik yapısına sahip, tüyleri olduğu düşünülen dinozor grubu) olmayan tüm dinozorlar bir daha geri dönmemek üzere bu dünyaya veda etmişlerdir.
bu dramatik kitlesel yok oluş neticede yeni bir canlı çeşitliliğin oluşmasına da zemin hazırlamıştır. artık küçük sığınaklarında saklanabilen ve geniş bir beslenme yelpazesine sahip canlılar, leşçiler, avian dinozorlar, kemirgen memeliler, böcekler, sürüngenler, amfibiler bayrağı devralmıştır.
bugün üzerinde hüküm sürecek olan insan için dünyanın ödediği bedeli bu şekilde özetlemek istedim. ve dünya sivrisinek hariç :) üzerinde yaşayan tüm canlılarla o kadar güzel bir gezegen ki. jeolog, biyolog veya paleontolog olmasam da o kadar çok ilgi duyuyorum ki dünya ve canlı çeşitliliği üzerine araştırma yapmayı. hatta bir toprak ağasının sahip olduğu toprağa duyduğu bağlılıktan daha fazla bağlılık duyuyorum bu gezegene…
