geleneksel elektrikli süpürgeden en büyük farkı, tozları doğrudan vakumlamak yerine bir fırça ile yerden kaldırıp ondan sonra vakumlamasıdır. sırf bu özelliğiyle bile gayet etkili bir temizlik yapmakta, öte yandan evi kendi başına temizlemesiyle kullanıcısına zaman ve enerji kazandırmaktadır.
farklı çeşitlere sahip olmakla birlikte, ortak noktaları aşağı yukarı şu şekildedir:
yuvarlak bir gövdenin merkezinden sağa ve sola doğru uzanan silindir şeklinde bir fırça, yerdeki tozları kaldırarak toz haznesinin içine doğru süpürür. toz haznesinin diğer ucunda ise bir filtre ve vakum ünitesi bulunur. böylece tozlar hazne içinde hapsolur ve daha sonra üst kapak açılarak hazne dışarı alınıp içi boşaltılabilir ve filtresiyle beraber yıkanabilir. epey gelişmiş pahalı modellerde, şarj ünitesinin içinde torbalı bir toz haznesi bulunur ve robot şarj olmaya geldiğinde içindeki bütün tozu bu torbaya aktarır.
mop yapabilen modellerde, robotun altında fırçanın gerisinde kalan yarım daire şeklindeki alana monte edilen mop bezine, robot gövdesinin içindeki su haznesinden azar azar su verilir. robotun ileriye doğru hareketi sırasında önden giden fırça tozları kaldırırken, mop da hemen ardından o alanı siler ve arkasında vileda paspasındaki gibi nemli bir alan bırakır.
robota hareket veren tekerlekler, merkezdeki fırçanın her iki yanında bulunur ve bağımsız olarak farklı hızlarda ileri ve geri yönde hareket ederek robotun belli bir çizgiyi takip etme veya kendi etrafında dönme gibi hareketleri yapabilmesini sağlar. burun kısmında ise dengeyi sağlayan bir avare tekerlek bulunur. bu tekerlekler aynı zamanda robotun gerektiğinde yükselmesini sağlayan menteşelere monte edilmiştir ve böylece engellerin üzerinden geçerken gerekli yüksekliğe çıkıp, hemen ardından zemini en iyi temizleyeceği yüksekliğe iner.
tekerleklerin altında kalan noktalara ortadaki fırça uzanamadığı için, neredeyse tüm modellerde en az 1 adet yan fırça bulunur. duvar diplerini takip ederken bu fırça zemindeki tozları robotun altına, ana fırçanın temizleme bölgesine süpürür. fırçanın her iki yanda değil de tek tarafta olması ise aslında bir problem değildir; çift tarafta fırçası olanlar bir duvarı sağına ya da soluna alarak temizleyebilirken, tek fırçalı olan ise en son o duvarın bir ucuna gidip temizleyebildiği yönde duvar dibini tekrar geçer.
robotun burun kısmında belirli bir mesafedeki engelleri algılayan sensörler bulunur, robot bunlara yaklaşınca yavaşlar ve yaylı ön tamponu engele temas ettiğinde geri çekilir. yine robotun burnunun alt kısmında ise birkaç noktada zemin algılama sensörleri bulunur; bu sayede robot örneğin bir merdivenin en üst basamağına geldiğinde zeminin kaybolduğunu fark eder ve geri döner. gelişmiş robotlarda bu sensörler aynı zamanda zemindeki kiri de algılayarak, gerektiğinde aynı bölgenin tamamen temizlenene kadar tekrar tekrar üzerinden geçmesini sağlar. yine bu tür gelişmiş modellerde, sert zemin ve halı gibi farklı yüzeyleri de algılayarak anlık vakum gücünü otomatik olarak ayarlar.
daha pahalı ve gelişmiş robotlarda tüm bu sensörlere ilave olarak, tavanı izleyen bir optik sensör (bildiğin kamera, fakat drone'larda da rastlanan vps sistemi) ve hatta tepesinde ayrı bir çıkıntı bulunan modellerde lazerli, 3 boyutlu ortam algılama sistemi (lidar) mevcuttur.
temel modeller engellere çarpa çarpa yönünü değiştirerek bütün evi dolaşmayı çoğu zaman bir şekilde başarırken; haritalama algoritması bulunan modeller ise (lidar sensörü olsun olmasın) karşılaştığı bütün engellerin ve duvarların konumlarını, ayrıca bu engellerden itibaren yaptığı bütün hareketlerde hangi yönde ne kadar ilerlediğini kaydederek bir harita oluşturur. ek olarak, robot bu harita içerisinde hangi konumda olduğunu da anbean bilmektedir. böylece alanın hangi kısımlarını temizlediğini de biliyor olur; fırça genişliğinden dolayı tam olarak erişemediği noktaları daha sonra tekrar ziyaret edip buralarda daha farklı hareketler yaparak, ayrıca kısmi engellerin çevresini tekrar yoklayarak işini tam yaptığından emin olur.
haritalama yapabilen modellerde şu fonksiyonlar epey fark yaratmaktadır: * şarj ünitesine kendi başına geri dönebilme * temizlik sırasında şarjı azaldığında kendini şarj etmeye gidip, daha sonra kaldığı yerden temizliğe devam etme * telefon uygulaması üzerinden sanal duvar, girilmeyecek bölge veya sadece seçilen bölgeyi temizleme; daha gelişmiş modellerde ev haritasını odalara bölme, daha da gelişmiş modellerde alt kat / üst kat veya farklı evleri otomatik tanıyıp o bölgelere ayrı harita çıkarma
robotun haritalama işlemini başarıyla tamamlayabilmesi için, temizliğin başından sonuna kadar şarj ünitesinin yerini değiştirmemek ve herhangi bir yerde kendini kurtaramayacak şekilde sıkışmadığı sürece elle müdahale etmemek gerekiyor. çoğu robot halıların kenarına takılıp sıkışıyor gibi görünse de, ileri-geri hareketler ve kendi etrafında dönerek %99 oranında kurtulmayı başarıyor. bazen uzun saçaklar fırçaya dolanıp sıkışma hatası vermesine sebep oluyor, fakat fırça dönmeyi bıraktığında saçak da kurtulup zemine düşüyor. böyle anlarda fırçayı kontrol etmek için yerinden kaldırıp ters çevirdiğinizde, haritanın sıfırlanma ihtimali yine yüksek oluyor. bunun yerine durumdan eminseniz sadece "temizliğe devam et" butonuna basarak hiç bir şey olmamış gibi devam etmesini sağlayabiliyorsunuz.
robot süpürge seçerken dikkat edilecek hususlar aşağıdaki gibidir: + emiş gücü: fiyat/performans ürünü denilebilecek orta sınıf modellerde, minimum 2000 pa emiş gücü aranmalıdır. pahalı modellerde bu değer 3000'e kadar çıkabilmektedir (daha pahalı modellerde daha yüksek değerler de görülebilir). çoğu robotun telefon uygulamasında güç modu 3-4 kademeli olarak ayarlanabilir; teknik özelliklerde belirtilen emiş gücü robotun en yüksek güçte çalıştığı değeri ifade eder. her halukarda bu değer ne kadar yüksekse o kadar iyidir, çünkü alt güç kademelerinde de diğer robotların aynı kademesine göre daha yüksek emiş sağlayacaktır. + aşma mesafesi: zeminde kaç mm'ye kadar yükseklikteki engellerin üzerinden geçebileceğini ifade eder. kapı eşikleri, halıların kalınlığı, yerdeki kablolar gibi çeşitli engeller bu sayede sorun olmaktan çıkar. + çalışma süresi: bataryanın mah değerinden ziyade, katalogda belirtilen tek şarjda çalışma süresi önemlidir. bu süre "standart" çalışma gücü içindir; bunun daha altında kalan "sessiz" modda süre daha da uzar, "güçlü" ve "turbo" gibi modlarda ise evin tamamını tek şarjda temizleyemeyecek kadar hızlı bir pil tüketimi meydana gelir. + toz haznesi büyüklüğü: robotun tek seferde evden ne kadar toz kaldırabileceğini belirleyen önemli bir değerdir. standart güçte çalışan bir robot süpürge, geleneksel elektrikli süpürge ile yeni süpürülmüş bir evde ilk çalışmasında yaklaşık 50 m2'lik alandan 500 ml civarında toz toplar. hazne doldukça tozlar sıkışmaya başlar ve bir noktadan sonra vakum ünitesinin gücü tozları çekmeye yetmez, robot uyarı vererek toz haznesinin boşaltılmasını ister. + su haznesi büyüklüğü: genel bir oran olarak; toz haznesinin yaklaşık %40-%50'si kadar bir ebatta su haznesinin bulunması moplama işlemi için yeterli olmaktadır. yine telefon uygulaması üzerinden bezin ne kadar sık ıslatılacağı seçilebiliyorsa, haznedeki suyun dolaşılacak alan için yeterli gelmesi veya arkasında bırakacağı ıslaklığın ayarlanması mümkün olur. + yükseklik: robotun toplam yüksekliği ne kadar az olursa, evin içinde o kadar çok mobilyanın ve duvarlardaki kalorifer peteği gibi çıkıntıların altına girebileceği anlamına gelir. bazı kullanıcılar robotun şarj istasyonunu koltuğun altına koyarak tamamen gözden kaybolmasını sağlar; yüksek robotlarda ise bunu yapmak mümkün olmamaktadır. lidar sensörlü robotların hepsi, aynı modelin lidarsız versiyonuna göre daha yüksektir. mobilyaların yüksekliği kurtarmıyorsa, daha çok para verip koltukların altını yine kendiniz süpürmektense lidarsız olan modeli tercih etmek daha mantıklıdır. + haritalama kabiliyeti ve ek fonksiyonlar: bu konu robotun üzerindeki sensörlerle alakalı olduğu kadar, haritalama algoritmasının (yazılımın) gelişmişliğiyle de orantılıdır. lidar sensörü olmayıp da algoritması gelişmiş olan bir robotun haritalama kabiliyeti her halukarda fazlasıyla iş görmektedir. bunun yanında haritayı daha az temizleme sayısıyla çıkartabilme kabiliyeti veya haritayı odalara bölme, sanal duvar, bölgesel temizlik, yasaklı bölge gibi fonksiyonlara ne kadar ihtiyaç olduğu ise tamamen kullanıcının bireysel koşullarına bağlıdır. + sesli bildiriler: robotun herhangi bir anormalliği ya da o an ne yapmak üzere olduğunu konuşarak belirtmesi epey faydalı bir özellik. henüz türkçe konuşanına rastlamadım ama ingilizce bildiriler de birkaç kere duyunca ezberleniyor. sesli bildiriler hiç mevcut olmadığında, robotun ne yapmaya çalıştığını anlayamamanızdan dolayı kafasını karıştıracak bir müdahalede bulunmanız olası.
marka önerisi: her ne kadar her bireyin kendi araştırmasını yapması gerekse de; bu işin piri irobot ve fiyat/performans kategorisinin lideri an itibariyle xiaomi'dir.