-
kitabı okumak isteyip de araştırmaya girenlere ön not:
""ölümü ölümle ödeyerek, ölüm getiren gerçek tövbekarlığı yenilgiye uğratmak için çılgına dönmüş tövbekarları öldürenler, ruhun tövbesi yerine imgelemin tövbesini, doğaüstü acı ve kan görüntülerini koydular, bu görüntülere gerçek tövbenin "aynası" adını verdiler.""
sizi nasıl bir romanın beklediğini anlamanız açısından bu cümleyi sağlam bir yumruk olarak en başa iliştiriyorum. ama korkmayın, tümü bu denli yorucu olmayacak. (bu arada romandan yazdığım örnek cümleyi defalarca okumama rağmen hala anlayamadım)
şimdi asıl konu; aramızda kavgalı bir ilişki doğurmuş kitap. kavgalı kısmı tamamen benim inadımdan kaynaklanıyor, kitabın bu konuda hiç yaptırımı yoktu oysa ki. her şeye rağmen berbat hafızama direnerek asla unutmayacağım sayılı kitaplardan biri olacağının farkındayım.
böyle bir kitabı yorumlamaya çalışmak benim adıma zor olacak. genelde çok sevdiğim, karakterlerini benimseyebildiğim kitaplar hakkında bir şeyler karalamayı severim çünkü. ama ilk cümlemde dile getirdiğim gibi gülün adı benim bire bir sevdiğim bir romandan ziyade oluşumuna hayran kaldığım bir kitap.
konusu hakkında yazmak istemiyorum, bununla ilgili çokça kaynak ve eleştiri zaten mevcut. ben "onunla" yaşadıklarımdan söz etmek istiyorum.
kitap sonunda umberto eco'nun da dile getirdiği gibi ilk 100-150 (hatta benim adıma 350-400 sayfa) sınanma sayfalarıydı. kitap bana adeta bir yeşilçam klişesi olarak "bedenime sahip olabilirsin; ama ruhuma asla." diyordu. okumak için çaba harcamamı, onun dilini öğrenmemi, sabırsızlığımı bir köşeye atmam gerektiğini dikte ediyordu bana. her ne kadar inatçı kişiliğimin bilincinde olsam da bu inadımla savaşmaya ve kitabın sözünü dinlemeye karar verdim.
artılar:
muhteşem bir bilgi birikimiyle yazılmış, standart bir romanda rastlayamayacağınız bir bilgi hazinesi değerinde olması.
yazarın son bölümde kitapla ilgili yorumlarında, hazırlık aşamasında sarf ettiği eforu, okuduğu tüm kaynakları; kişi, yer, tarih gibi birçok unsuru ne denli araştırarak oluşturduğunu açıkladığında şaşkınlığa uğradım. yazar karakater isimlerinin gerçek bir kilisedeki insanlarin isimleri olduğunu belirtmiş. fakat roman içinde isimler karışabiliyor, ufak hatırlatıcı notlarla kim olduklarını bir kağıda yazmanızı öneririm.
olay kurgusu, ana iki karakter arasındaki diyaloglarla okuyucuya sunulan gizemin çözüm adımları, karakterler arasındaki örümcek ağını andıran incelikle oluşturulmuş ilişki bağları, eksilere de dahil edeceğim ayrıntılı tasvirler. ve tüm bunların bir araya gelerek oluşturduğu romanın "dedektiflik" kısmı.
ortaçağ atmosferinden ziyade, ortaçağ avrupasındaki tüm ruhban sınıfın görüşlerine, gruplaşmalarına, kurallarına merak duyanlar için sonsuza yakın bilgiyi roman aracılığıyla sunması.
eksileri:
kitap içinde gereğinden çok bulunan latince bölümler. bazı kritik noktalarda o dönemi yansıtmak adına kullanılsa çok daha etkileyici olabilecekken, birçok paragraf içine yerleştirilmiş latince cümlelerle karşılaşıyorsunuz. dipnotlara dönüp anlamını okuyup tekrar paragrafa döndüğünüzde bazen kendinizi olaydan kopmuş halde buluyorsunuz.
anlatım dilinin ağırlığı. paragrafları bırakın, bazı cümleleri bile anlamak için dönüp tekrar tekrar okumak zorunda kalıyorsunuz. bknz: en başta yazdığım cümle gibi.
bununla uzun uzadıya ilgisi olmayanlar için yorucu olan, karakterler arasındaki din felsefesi tartışmaları. ortaçağ avrupası manastırında geçen bir roman için bile fazla olduğunu düşündüğüm ve gerçekten hiç ilgimi çekmeyen bazı bölümleri atlayarak okuduğumu itiraf etmeliyim.
ve son olarak, tasvirler. bitmek bilmeyen tasvirler. beni yoran başka bir unsur da bu oldu.
ama tüm bu artıların ve eksilerin birleşmesiyle, önceden de söylediğim gibi asla unutamayacağım - ama sanıyorum bir daha da elime almayacağım :) - bir kitaptı. büyük bir sevgiyle olmasa da, sonsuz bir saygıyla anacağım kitap.
-- spoiler --
okurken kütüphaneyi içten içe öyle sahiplenmişim ki, yanıp kül olan kitaplarla resmen yıkıldım. yazık oldu el yazmalarına
-- spoiler --