türkiye'nin yerli otomobil markası. henüz üretimine başlanmadı. prototop model tanıtıldı ve seri üretimin sonuçları 2022'de ilk meyvesini verecek deniyor. şimdilik iş ne düzeyde dışarıdan bunu bilmek mümkün değil. yine de bir çok anlaşma yapıldı, bir kısım detaylar açıklandı.
öncelikle ortaklara bakıldığında binek araç olmasa da otobüs üretiminde tecrübeli bir bmc, yazılım desteğ sunacak olan turkcell ve güçlü finansal kaynaklar ve organizasyon gücü olan firmalar var. tabi bu oluşum daha önce hiçbir araba üretimi yapmadığı gibi bir de elektrikli olarak üretecekler. köklü araba firmaları bile bazen çuvallayarak ilerliyor bu konuda. bu noktada biz de çuvallayarak ilerleyeceğiz muhtemelen. bunun utanılacak bir tarafı da yok aslında. güney kore'den örnek verecek olursak 50 sene öncesinde daha çok kopyacılık ve basit üretimle başladıkları araba üretiminde artık dünya devlerinden biri haline geldiler.
bu arada türkiye'de elektrikli otomobil togg ile başlamadı. mesela dma denen bir marka ile piyasaya giriş yapıldı. bağımsız bir proje ile kendini geliştiren bir araba atölyesinin hikayesi aslında. iş yerlerinde fosil yakıtlı araçları elektrikli arabaya çevirerek bu işe başlamışlar. şu anda kendilerinin tek ürettiği şey yazılım aslında. motor ve batarya dışarıdan olduğu gibi aracın kasası da direk olarak toyota corolla. buna sebep ise yüksek üretim kapasitelerinin olmaması. kendileri bu kasayı üretemeyince araba markalarına danışmışlar ve toyota ile anlaşmışlar. sanırım marka değeri gereği kasasında toyota amblemi hala duruyor. tabi bu basit girişimin şu anki togg için bir faydası var aslında, dma daha önce turkcell ile çalışmış. turkcell togg içerisinde ne denli yer alacak ve nelere müdahale edecek bilmiyoruz ancak en azından bir elektrikli araç yazılım desteğinde bulunmuş olmaları üretim süreci için bir artı.
gelelim togg'un kendisine. ilk başta bahsedilen üretim rakamları aslında doğal olarak yüksek değil. hem riski yaymak hem de üretimde tecrübe edinmeden, ne olacağını bilmedikleri bir araba için bir anda yüksek sayılarda üretim yapmak anlamsız. tabi bu doğal ve mantıklı yaklaşım bir kaç problemi beraberinde getiriyor. aslında baktığımız zaman ticari olarak bir problem yok, mühendislik olarakta yok ama politik olarak var. problem şu ki çok yüksek miktarlarda üretim yapılmadığı zaman her parçayı sizin üretmeniz anlamsızlık kazanıyor. daha doğrusu maliyet bindiriyor. bu parçaların en başında motor ve batarya var. bu ikisini çok yüksek miktarda üretmeyecekseniz birim maliyeti çok fazla oluyor. doğal olarak az sayıda başka üreticiden almak ve monte etmek daha mantıklı. zaten ceo gürkan karakaş bir röportajında bunu anlatmıştı. ileride yüksek üretim kapasitesine geçildiğinde motoru kendilerinin yapacağını söyledi. ancak bu işte politik yanlış var dedik ya. sen %100 yerli otomobil diye başladıktan sonra daha bunu söylersen dışarıdan hoş durmuyor. hadi diyelim ki bunu erdoğan siyasi çıkarları için ortaya attı. aynı röportajda bataryayı kendimiz üreteceğiz, fabrikamız içinde ayrı bir tesis olacak diyor karataş. bu röportajın tarihi 20.08.2020. peki 10. ayda çıkan haber ne? togg, batarya üreticisi farasis ile anlaştı. bak bu da ticari ve mühendislik tercihleri açısında mantıklı olarak doğru olabilir ancak ne demeye bataryayı biz üreteceğiz diyorsun? hadi erdoğan siyasi çıkar elde edecek, sen?
aslında cemal gürsel "garp kafasıyla araba yaptık, şark kafasıyla benzin koymayı unuttuk" derken kastı şudur: her şeyi yapabiliyoruz ama organize edemiyoruz. şu anda görünen un var, yağ var, şeker var ama helva olacak mı göreceğiz. ciddi bir güç yatırım yaptı, fabrikanın temel kısmı bitti sayılır, prototip gösterildi. gerçi benim arabanın teknolojisi konusunda bir kaç ufak şüphem var ama umarım bunlar ilerleyen modeller için tasarlanmamıştır. şu anda arabaların 1 ya da 2 motor olması gündemdeydi. şu anda başta tesla olmak üzere bir çok elektrikli araba ise 4 motor üzerinden çalışıyor. eğer 1 ya da 2 motor kullanıyorsanız aktarma organlarından kurtulamıyor ve motorun ürettiği gücün önemli bir kısmını sürtünme ile kaybetmiş oluyorsunuz. bunun hem sürüş için hem de batarya ömrü için diğer arabalara kıyasla eksi yazacağını düşünmekteyim. yine de her şeye rağmen bir ümit bekliyorum. yeter ki katma değeri olan, düzgün lokomotif bir sektörümüz olsun, artık sadece tüketmeyelim.