özellikle 21. yüzyıla baktığımızda bir zamanlar nüfusun önemli bir kısmını oluşturan klasik işçi sınıfının yerini, yani fabrikaların zor çalışma şartlarının içinde yeşeren bu sınıfın, daha çok hizmet sektörü almıştır ve 19. yüzyılın endüstriyel kapitalizmi bile bugün bambaşka bir evrim geçirmiştir. bu noktada post-marksistler ve neo-marksistler gibi gruplarda marksizmin evrimi, değişimi hakkında çalışmalar yapmaktadır ve yukarıda bu kavramın değişmesi gerekliliği ile bu gruplara değinen arkadaşlara da katılmaktayım. bununla beraber, bence bu noktada özellikle işçi sınıfı ve proleterya tabirlerinin belli başlı gruplara yapışmasından ötürü, bence artık değişen şartlarda emekçi grupları tanımlamak kaidesiyle başka bir kavram türetilmeli ve içine birçok insan dahil edilerek marksizm kendini güncellemelidir.
kapitalizme baktığımızda merkantil kapitalizmden klasik liberalizme endüstriyel kapitalizmden keynezyen döneme ve neo-klasik okulun fikirlerine kadar birçok faz geçirmiştir ve dönem şartlarına kendini uyarlayabilmiş, üstüne de birçok formu çıkmıştır. bu noktada marksizm adına belli başlı tanımların yeniden yapılması, güncellenmesi, yeni sol, demokratik sosyalizm gibi hareketlere eklemlenmekten de ziyade tekrarda kendisinin ideolojik anlamda güçlenmesi adına bence elzemdir. yoksa bugün neo ve post-marksist gruplar yeni sol şemsiyesi altında kalan marjinal denklemlerden fazlasını gösterememektedir maalesef.
marksist değilim bu arada fakat sol düşüncenin gelişimi açısından güncel bir marksist hareketin gelişini görmek ve kapitalizmi gerçekten dengeleyebilecek, tıpkı sovyetlerin bir zamanlar batı dünyasında tesir ettirdiği işçi haklarının gelişimi, günün 8 saatlik dilimlerinin kabulü gibi durumlarda yaptığı gibi, bir fikir yapısı olarak potansiyelini güçlü görmekteyim. yine de gönül ister ki bu yüzyıl kapitalizme de sosyalizme de alternatifler üretebilsin, artık başka şeyler konuşalım fakat pratik anlamda neo-klasik kapitalist dönemde bir denge unsuru güncellenmiş bir marksizm üzerinden çıkma ihtimalini daha güçlü görüyorum, o açıdan bunları konuşabilmek adına artık emekçi sınıfları bir şemsiye haline koyabilecek yeni bir tanımın gerekliliği ve onların haklarını kucaklayabilecek, adlarına teoriler üretebilecek ve zamanla pratiğe dökülebilecek olayların yaşanması adına da bunun gerekliliğini ekstra önemli görüyorum.