ağır ölçüde gayri-merkeziyetçi bir yapıdan 19. asırda çeşitli tarihi olaylar ve zorlu mücadeleler sonucu politik birliğe evrilerek dönüşmüş bir devlet.
italya'da en son italya merkezli merkezi devlet orta çağ'ın lombardiya krallığı idi. kuzey italya'nın tamamını kontrol eden bu krallık ulu franko-cermen büyüğü 'şarlman''ın saldırısıyla yıkıldığında, oluşan politik girdap neticesinde italya onlarca yerel krallık ve cumhuriyetlerle doldu; neticede şu oldu - şarlman sonrası politik süreçte bir şarlman eseri sayılabilecek bir "kutsal roma-cermen imparatorluğu" bünyesinde asırlar boyunca bir dolu şehir devleti ve prenslikler italya'ya hakim oldu. güney italya ve adalar uzun asırlar boyu önce aragon, sonra ispanyol kontrolünde kaldı. kuzey italya'daki prensliklerin cenova (cenevizliler), venedik gibi bir kısmı orta çağlar boyunca çok ciddi deniz gücü ve ekonomik güç oldular. papalık, milano, floransa (firenze) gibi bazıları da dönem dönem avrupa çapında ciddi etki sahibi oldular. 18. asıra doğru gelindiğinde avrupa'da merkezi devletler güçlenip de ticari ağırlık da akdeniz'den kayınca, peyderpey italyan prenslikleri güçlerini kaybetmeye başladı. akabinde napolyon'un fethiyle bambaşka bir senaryo oluştu. netice itibariyle italyan birliğini kurmak, fransa'nın 19. asır boyu dev katkılarıyla, eski savoy prensliğinin hanedanlığınca yönetilen torino bölgesi merkezli piyemonte devletine nasip oldu..