1. bu dizide bazı şeyler arşiv görüntülerinin birebir aynısı, bazıları tamamen kurgu. gerçek hayatla birebir aynı olan elementler yüzünden insanlar bunun bir drama olduğunu unutuyor ve belgesel muamelesi yapıyor. rus tarafındaki çernobil gazileriyle yapılan röportajlar, belgeseller ve diğer kaynaklar yabancı dillere çevrilip batı medyasında yayınlanmadığı için onların eleştirilerini rusça bilmeyenler, rus medyasını takip etmeyenler görmüyor haliyle. liste yapacak olursam:

    1. legasov leş bir bekar evinde tek başına yaşamıyordu. başarılı bilim insanlarına devlet lüks villa, şoför, aşçı, temizlikçi tahsis ediyordu. legasov moskova'nın en elit semtlerinden birinde diğer kalburüstü bilimcilere komşu olarak güzel bir dubleks villada ailesiyle birlikte yaşıyordu, torun torba sahibi aile babasıydı. senarist craig mazin legasov'u bekar gibi göstermesinin nedeni olarak, yolunu gözleyen aile figürleri katıp hikayeyi gereksiz karmaşıklaştırmamak için yaptığını belirtiyor. ayrıca kedi değil köpek sahibiymiş legasov.

    2. şerbina'nın legasov'u helikopterde tehdit ettiği sahne külliyen yalan. arşiv videolarında ikisi helikopterde haritalara falan bakıp konuşuyorlar, legasov açıklamalar yapıyor. o diyaloğu dramatize etmek için uydurmuşlar.

    3. dizideki legasov ezik, mütereddit bir tip. gerçek legasov laf esirgemeyen, gözünü budaktan sakınmayan cesur biri olarak tanınıyormuş. Sünepe inek bir tip değil, atletik sportmen adammış.

    4. kasa kasa votka dağıtma olayı külliyen yalan, amerikan fantezisi. çernobil'DE legasov'la birlikte çalışan nükleer fizikçi profesör vladimir asmolov, diziyi eleştirdiği bir röportajda bu konu sorulunca 'nerede o günler, o zamanlar alkol yasakları vardı, ancak mesaimiz bitince bir stogramm (shot) içiyorduk' diye anlatıyor. onun, bilim ekibinden diğer kişilerin, çernobil'de görev yapan kıdemli gazetecilerin bir sürü eleştirisi oldu, vakit buldukça paylaşmayı planlıyorum. Profesör asmolov'un röportajı:
    youtu.be/... ingilizce altyazısı var. Bitiş kısmında "batılılar bizi nükleer rektörleri olan vahşiler olarak görüyor" diye veryansın ediyor. Dizide yapılan algı yönetimini de çarpıcı bir örnekle eleştiriyor. Oldukça entresan şeyler anlatıyor röportajda, çok kafa adam.

    5. pripyat'ın tahliyesi konusu kara propaganda olmuş. askeri dosimetreler gelip radyasyon sızıntısının boyutları anlaşılınca bilim ekibi şehrin tehlikede olduğunu rapor etmiş, başbakan yardımcısı olan şerbina başbakan rıjkov'a telefonla bunu bildirince rıjkov derhal onay verip tahliye için harekete geçmiş. ikisi 50.000 küsür kişiyi tahliye edecek otobüs ve trenlerin ayarlanması için telefon başında sabahlamışlar. bundan birkaç gün sonra 30 km yarıçapındaki alan içinde kalan her yerin tahliye edilmesi kararını almışlar. Panik olmasından korktukları için haberlerde pek bahsetmemişler, legasov hükümet komisyonunu uyarıp "abd'deki 3 mile island kazasında 17 kişi öldü ama radyasyondan değil, panikle kaçmaya çalışırken trafik kazalarından" demiş, panik olur da millet rastgele kaçışırken birbirini ezer, daha beter radyasyon olan yerlere giderler diye korkmuşlar.

    6. dyatlov'u neredeyse karikatürize etmişler. gerçek hayattaki dyatlov astlarının çekindiği otoriter ve sert biriymiş ama zorba değilmiş. kimseyi tehdit falan da etmemiş. akimov ve toptunov'u ölüme gönderdiğini bilmiyormuş, röportajda neredeyse ağlayacak gibi anlatıyor. Dyatlov'un 1 saat boyunca kendi perspektifinden anlattığı röportaj: youtu.be/... ingilizce altyazısı var.
    Türkiye'de gazetecilik yapıldığı yıllarda 32. Gün ekibinin kendisiyle yaptığı röportaj: youtu.be/...

    7. pripyat'ta radyasyon tehlikesi altında herkesin dışarıda takılması, düğünler falan yapılması ve 1 mayıs gösterileri yerel yöneticilerin beceriksizliği ve ihmali sonucu olmuş. bu ve diğer ihmaller konusunda 5 mayıs 1986 tarihli politbüro toplantısında başbakan rıjkov ve yardımcısı şerbina ukraynalı yetkilileri bir temiz haşlıyor. onun çevirisini de bir ara paylaşırım. amerikan önyargı kafasıyla bütün sovyet devletini boklamışlar ama haksızlık olmuş. Hükümetin başı ve aklıselim sahibi yöneticiler halkı tehlikeden kurtarmak için canını dişine takmış.

    8. kadın karakter yaratacağız diye ulana khomyuk isimli kurgu karakteri üretmişler ama çernobil kurbanlarını tedavi eden, 200'e yakın ağır radyasyon yiyen kurbanın 170 kadarını kurtaran efsanevi doktor guskova'nın adı geçmiyor. ayıp olmuş.

    9. dizide general kahramanlık edip zırhlı askeri araçla reaktöre ölçüm yapmaya gidiyor, gerçek hayatta bunu yapan legasov imiş. bir sürü şahidi var.

    10. kgb başkanını kötü adam yapmışlar, oysa legasov'un altını oyan devlet ya da kgb değil, viyana'da elde ettiği popülariteyi ve yabancı basında rock yıldızı muamelesi görmesini çekemeyen kendi meslektaşları imiş. bir sürü entrika ve kumpaslarla ödül almasına son anda engel olup herkesin önünde rencide etmişler, mobbing yapmışlar, altını oymuşlar. bunların elebaşı da rbmk reaktörünün yaratıcılarından bakan yefim slavski imiş. bir tomar kaynakta detayları var. craig mazin bunu 'kurçatov dramasını koysak 5 bölüm yetmezdi, ortalama seyircinin anlayacağı şekilde basitleştirmek gerekiyordu' diye açıklıyor.

    11. mahkeme gerçek ama mahkeme sahnesi kurgu, legasov ve şerbina o mahkemede yeralmadı.

    12. legasov viyana'da yalan söylememiş, saatlerce bütün sorulara cevap vermiş. bazı şeyleri geçiştirmiş ama yalan söylememiş. devrin uluslararası atom enerjisi kurumu direktörü hans blix 20 yıl sonra yapılan röportajlarda 'o sırada bildiği kadarını bize anlattı, bütün sorulara tatmin edici cevaplar verdi' diye bahsediyor.

    13. legasov anılarını kasetlere kaydetme işini pravda bilim redaktörü olan yakın dostu vladimir gubarev'in tavsiyesi üzerine yapmış. ailesinin anlattığına göre radyasyon hastalığından zayıf düştüğü için elinde kalem tutamıyor, daktilo kullanmaya da takati olmuyormuş, o yüzden kasetlere kaydetmiş. zaten ses kayıtlarında bariz, bazı yerlerde zorlanarak konuşuyor, nefes nefese kalıyor. intihar etmeden önce kasetleri vladimir gubarev'e bıraktığını yazmış. gubarev legasov'un ölümünden 2 hafta kadar sonra kasetlerin geniş bir özetini pravda'da manşetten yayınlamış. dizide gösterildiği gibi bir yerlere gizleme durumu yok, el altından bilim camiasına yolladığı da doğru değil yani. pravda'nın o sayısı online arşivlerde bulunabiliyor, fiziksel nüshası ukrayna'daki çernobil müzesinde sergileniyor.

    14. köpekleri vursunlar diye acemi askerleri görevlendirme işi de yalanmış. likidasyonda görevli olan birçok kişi evcil hayvanların bir çoğunun likidatörler tarafından sahiplenildiğini, vurulanların daha çok vahşi hayvan olduğunu ve bu işin profesyonel avcılara havale edildiğini anlatıyor.

    15. düşen helikopter kazadan aylar sonra eylül ayında rotorun kablolara takılması sonucu düşmüş. dramatize etmek için anakronizm yapmışlar.

    16. bütün görsel elementler otantik, ama 16 yaşına kadar sovyetler birliği'nde yaşamış olan arkadaşın dediğine göre çocukların okul üniformaları yanlış olmuş. dizide gösterdikleri günlük giydikleri değil törenlerde giyilen ayrı bir üniforma imiş.

    17. kum, bor, kurşun ayarlama işini aslında başbakan rıjkov yapmış. şerbina bilim ekibi ne isterse ona telefon açıp iletiyor, rıjkov da politbüro gücünü seferber edip emirleri veriyormuş. 'benim bir telefonumla sovyetler birliği'ndeki bütün kurşun stokları çernobil'e yönlendirildi. seferdeki yük trenleri bile derhal rota değiştirdi' diye anlatıyor kitabında.

    18. en pis propaganda saçmalarından biri de her yerde silahlı askerler olması ve silah zoruyla sitnikov'u reaktör enkazına bakmaya yollamaları. sovyetlerde silahlı korumalarla gezme adeti yoktu, güvenlik sivil giyimli kgb ajanları tarafından sağlanıyordu. yetkililer öyle asker korumasıyla gezmiyordu. arşiv videolarında bariz zaten, bu kısım orada çalışmış olan çok kişiyi sinir etmiş.

    19. maden bakanı sahnesi de külliyen uydurma. gerçek maden bakanı 60 yaşlarında, maden mühendisi kökenli imiş. madenlerde yıllarca çalışmış olduğundan madencilerle nasıl konuşulacağını gayet iyi biliyormuş, onlara moral desteği için tünel inşaatına gidip eşlik bile etmiş. ayrıca kimse öyle janjanlı kılıklar giymiyormuş. profesörler ve generaller buna da sinir olmuş. röportajlarda veryansın ediyorlar. madencilerin anadan üryan çalıştığı da doğru değil, çok sıcak olduğunda üstlerini çıkarmışlar, altları kalmış.

    20. legasov 1987'de bir KUTU hap içerek intihar teşebbüsünde bulunmuş ama kurtarmışlar. uykusuzluk tedavisi için verilen ağır ilacın yan etkilerinden biri de depresyonda olan hastalarda intihara sebep olmakmış.

    21. Devrin sscb başbakanı rıjkov'un anlattığına göre Çernobil'e benzer çekirdek erimesi olan konusunda amerika'dan bilgi istemişler, böyle bir şey daha önce başlarına gelmemiş olduğundan ne yapacaklarını bilmiyorlarmış. amerikalılar o kazayla ilgili bilgilerin gizli olduğunu belirtip paylaşmayı reddetmişler. bunu anlatırken sövmemek için kendini zor tutuyordu.

    22. Sığınaklarda saklanan yetkililer algısı da tamamen yalan dolan. 2 mayıs'ta başbakan rıjkov, komünist parti 2. Sekreteri Politburo üyesi Ligaçov ve kgb başkanı çebrikov olay yerine gidip askeri helikopterle reaktör enkazının etrafında tur atmışlar. Rıjkov anılarını yazdığı kitapta ve çeşitli röportajlarda "tek korumamız tabana döşenen kurşun levhaydı, reaktöre yaklaştığımızda dosimetre çıldırmış gibi bağırmaya başladı" diye anlatıyor. İki gün boyunca belarus ve ukrayna'da radyasyon serpintisi yiyen yerleşim yerlerini ziyaret edip kriz yönetimi organizasyonuna nizam vermişler. Kronik hastalığı olduğundan doktorların gitmesine izin vermediği bir tanesi hariç Bütün başbakan yardımcıları Çernobil'e gitmiş. Korkup saklanan bir tek Gorbaçov olmuş, serpintilerin epey kısmı temizlenip lahit binası yapılana kadar Çernobil'e adımını atmamış.

    bunları kaç zamandır ekşi'de yazacaktım ama yazma şevkim kırıldığı ve iğrenç gündemden yıldığım için yazamadım bir türlü. burada yazmak kısmet oldu, iyi de oldu.

    Edit: ek bilgiler için


    #198812 sorg | 4 yıl önce (  4 yıl önce)
    0dizi