tek partili sistemlerde sistemin gereği olarak bu partiler aslında bir koalisyon partisidir. içinde çeşitli ideolojilerden unsurlar barındırır ve siyasi konjonktüre göre birbirlerini tasfiye ederler.
menderes'i türkiye siyasi hayatına kazandıran da chp'dir deniz gezmiş'i de... konjonktür gereği milli şef gibi payeler de kullanılmıştır.
görüldüğü üzere chp muhteviyatı gereği eklektik bir yapıdadır. hatta bir dönem tkp bile desantralizasyon kararı alıp chp içinde entrizm yapmaya çalışmışlardır. hazin bir sonla bitmesi dışında başka da bir işe yaramamasına rağmen bugün için bize yapısına dair bir fikir vermektedir.
bugün siyaset yapan chp ise tek parti dönemi chp'sinin aşırı sadeleştirilmiş halidir. ona rağmen hala içinde birçok hizip ve akım barındıran chp'de sosyal demokratlar, kemalist solcular (bu kavram mahir çayan'a ait) ve milliyetçi kemalistler halen yer almaktadırlar. bunca sadeleşmeye rağmen hala hantal ve hizip kültürüne sahip partinin çocukluk hastalığından muzdarip olduğu söylenebilir.
fakat, tek parti chp döneminden tek başına bugünün chp'sini sorumlu tutmak da adil değildir. liberalleri temsilen celal bayar, merkez sağı temsilen menderes veya milliyetçi damarı temsilen şükrü saraçoğlu gibi isimleri bugün chp'ye üye bile yapamazsınız belki de... ama hepsi tek parti dönemi chp'sinin içinden doğdu...
