İngilizcesi polymerase chain reaction olup, pcr olarak bilinen ve 2019-2020 koronavirüs salgınıyla birlikte hepimizin hayatına girip, adını öğrendiği test. çok basitçe anlatmak gerekirse pcr testi bir “nat” testidir. nükleik asit * amplifikasyon* tekniği. yani bir örnekte bulunan belirli bir genetik maddeyi, tespit edilebilir seviyeye getirene kadar çoğaltır.
peki, koronavirüs söz konusu olduğunda nasıl işliyor? fazla detaya girmeden anlatmaya çalışacağım.
önce kişiden, koronavirüslerin biriktiği yerlerden, yani burundan veya boğazdan bir örnek alınıyor. daha sonra o örneğe bazı kimyasallar eklenerek, yağlardan ve proteinlerden arındırılıyor. geriye hastanın dna’sı ve virüsün rna’sı kalıyor. koronavirüs sadece rna’dan oluştuğu için bir enzim yardımıyla ve ters transkriptaz yöntemiyle dna’ya dönüştürülüyor. daha sonra viral dna’yı tamamlayıcı, floresan boya eklenmiş kısa dna parçaları ekleniyor. bu boyalı dna parçaları, gidip virüsün dna’sına yapışıyorlar.
sonra bu karışım pcr makinesine konuluyor ve işlem başlıyor. döngüler sırasında ısı arttırılıyor ve soğutuluyor. amaç dna’nın çoğalmasını tetiklemek. her döngü bir önceki dna miktarını iki katına çıkarıyor. 2 kopya, 4 kopya oluyor, 4 kopya 8 kopya oluyor, 8 kopya 16 kopya oluyor vs. genelde 25-35 arası döngü oluyor. viral dna çoğaldıkça, floresan boya seviyesi de artıyor. pcr makinesi de tam olarak bu boya miktarını ölçüyor. boya miktarı belli bir seviyenin üstüne çıktığında, virüsün var olduğu teyit edilmiş oluyor. ayrıca o seviyeye gelmek için kaç döngü geçtiği, enfeksiyonun ağırlığına dair de bir ipucu veriyor uzmanlara. ne kadar az döngü olursa, enfeksiyon o kadar ağır oluyor yani.
ancak pcr testin birkaç olumsuz yanı var. öncelikle çok uzun süren bir işlem 3 ila 8 saat arasında sürüyor sonucu almak. ikincisi, boğazdan ve burundan doğru şekilde numune alınması gerekiyor. epey derinlere inmek gerekiyor ve bu hastanın hassasiyetleriyle kolay olmuyor. ve üçüncüsü bu test, virüs bünyedeyken sadece doğru sonuç veriyor. yani hastalığı atlatıp, atlatmadığınızı bu sistemle anlayamıyorlar. bunun için immünoglobulin testlerinin yapılması gerekiyor.