hayat mottosu haline getirenlerde bir süre sonra yeni bir anlayış geliştirecek olan slogandır: "sana iyi davranana bok gibi davran". zira tekrarlanan eylemler karakterde yansımasını bulur ve düşünceler bu bağlamda fiile döküldüğünde iyi davranan, kötü davranan, bok gibi yahut bokumsu davranan diye kategorize etmez.
bir suçluya kötü davranırsan daha da kötü bir suçlu elde edersin. bir örnek iyi olur: norveç hapishane sistemi. ülkedeki mahkum başına düşen yıllık harcama 125 bin doları buluyor. bu adamlar salak mı? bilimsel olarak ortaya argümanlarını koyup suçluların topluma ne seviyede suçlu olursa olsunlar kazandırılabileceğini kanıtlamışlar. adamlar bizim devletin normal vatandaşa ömrü boyunca sağlamadığı desteği hapishanedeki mahkuma her yıl sağlıyor. tekrar soruyorum, bu adamlar salak mı?
dünyanın tekrar eden suç ve suçlu oranında en düşük yüzdeye sahip ülkesi. cezası bitip serbest kalan her 100 mahkumdan 90'ı aşkını tekrar suç işlemiyor. takip eden yıllarda her 90 mahkumdan 60'ı aşkını aile kuruyor yahut var olan aile bağını geliştiriyor. mahkumlar toplum yararına işlerde çalışıyorlar ve alandan tam çıkışlar hariç her yerin kapısı açık, çalışmak istemeyen o gün odasına kilitleniyor ama çalışmak istemeyen daha kimse çıkmamış. şimdi bazılarınız tecavüz, cinayet gibi suçlar işleyenlere böyle davranmanın doğru olup olmadığını düşünüyor. ben de düşündüm fakat bu konunun üzerinde epey araştırma yapıp bir de ülkemizdeki hapishanelerde sosyolog olarak izinle bulunduğumda aradaki farkın insana ne olursa olsun verilmesi gereken değerde yattığını gördüm. bu bizim toplumun genelini düzeltmeden yürümeyecek bir sistem ayrıca. önce normal vatandaşın rahatını sağlamak lazım değil mi?
tecavüz, cinayet gibi suçlarda, suçluya genelde müebbet veriliyor ve ömrünün sonuna kadar toplum için hapishanede - gönüllü- olarak çalışıyor. dışarı çıkmasa bile hapishanedeki toplumsal düzene ayak uyduruyor.
norveç gibi bir ülkede hapishaneler kapatılıyor çünkü ihtiyaç fazlası. topluma karışan ve tekrar suç işlemeyenler ise etiketlenme gibi bir durumun olmadığından söz ediyorlar. bu durumun hapishane sistemi değişmeden önce çok olduğunu belirtiyorlar.
eklemeden edemeyeceğim... araştırmalara göre tekrar suç işleyen her 10 kişiden 8'i hapishane daha rahat deyip basit suçlar işleyerek tekrar hapise giriyorlarmış. bu suçlular için ise taahhüt alıp maddi destek sağlanıyor ve maddi destek sağlananlar arasında da tekrar suç işleme neredeyse yüzde yüze kadar düşüyormuş.
kısaca: iyilik iyilik, kötülük kötülük doğurur. kötülüğün olduğu yerde iyilik varsa en nihayetinde kazanacak olan taraf bellidir.
makalelerin linklerini müsait bir zamanda eklerim.