yoktur. bırakın üçüncü roma için hak iddia eden avrupa devletlerini bizzat köklerini ilk imparatorluktan devralmış olan ikincisinin dahi ne kadar romalı olduğu tartışmalıdır. ikinci roma için eski imparatorluk sınırlarını ele geçirmeye çalışan imparator i. justinianus döneminden sonra (565) romalılıktan eser de kalmamıştır. imparator herakleios (610) döneminde ise zaten halk arasında kullanılmayan ama elit sınıf belirtisi olan latinceye de son darbe vurulmuştur. bu dönemden itibaren halkın ve kilisenin dili olan yunanca resmi olarak imparatorluğun da dili haline gelmiştir. romalı idari teşkilatlara ve ordudaki latince rütbelerin kullanımına da son verilmiştir. son hamle olarak da hükümdarlar için kullanılan caesar, augustus gibi ünvanlar kaldırılmış yerine yunanca basileios kullanılmaya başlanmıştır. hele 1261-1453 arasında bırakın roma imparatorluğunu herhangi bir imparatorluk olamayacak kadar küçük mora, trabzon, epir ayarında küçük bir yunan krallığıdır.
yukarıda saydığım sebeplerden ötürü tarihçilerin imparatorluğun yaşadığı dönemde hiç kullanılmamış olsa bile ilkinden ayrılması için ikincisine ''bizans imparatorluğu'' dediğini görürüz. diğer büyük bir farklılık ise roma imparatorluğu pagan bir imparatorlukken bizans imparatorluğu bir hristiyan imparatorluğudur. yani, din konusunda bile ikisinin arasında ortaklık yoktur. bunun yanı sıra ilki başta hukuk, şehir yapılanması ve devlet yönetimi olmak üzere çoğu konuda bugün ab'yi oluşturan değerlerin temelini atmışken bizans imparatorluğu döneminde atina'yı köy haline getirecek kadar felsefe düşmanı, halkı ekseriyetle kaderci ve bağnaz -ki bu durum onları çöküşe götürmüştür-, dünyevi konulardan çok ''yunan mistisizmi'' diyebileceğimiz teolojiye odaklanmış bir imparatorluktur. i. justinianus döneminden sonraki bizans imparatorlarının çoğu da sofu ve becereksiz imparatorlardır. belki de bu yüzden günümüz yunan toprakları hariç imparatorluğun yönettiği toprakların büyük bölümü günümüzde başka kültürlerin eline geçmişken kilisesi (rum ortodoks patrikhanesi) hala varlığını sürdürmektedir.
bunlar haricinde üçüncü roma olduğunu iddia eden devletlerin hiçbiri -hatta ikinci imparatorluk da dahil- roma imparatorluğunun sınırlarının tamamına ulaşamamışlardır. bu yüzden üçüncü roma değil ancak romanın oğlu ya da kültürel mirasçılarından birisi olabilirler.